فضائل امام رضا (علیه السلام) از دیدگاه اهل سنت

امام رضا (علیه السلام)، حقیقتی نورانی است که انوار درخشان شخصیت و دانش او، نه تنها مکتب شیعه را نورانی نموده، بلکه شعاع نورش، سایر فرق و مذاهب اهل سنت را نیز فراگرفته، به گونه ای که آنان را به بیان سخنانی در ستایش و مدح آن حضرت وادار کرده است. با جست­وجو و مطالعه و بررسی مهم­ترین کتاب های اهل سنت، به این مطالب می‌توان دست یافت. البته در این متون، جایگاه حقیقی عالم آل محمد (صلی الله علیه و آله) تبیین نشده است، ولی هریک با نگاهی خاص و بیانی متفاوت، بر عظمت شخصیت حضرت رضا (علیه السلام) اعتراف کرده اندکه به پاره ای از آنها اشاره می شود:

1. محمد بن طلحه شافعی (652ق): «سخن درباره امیرالمؤمنین علی و زین العابدین علی، گذشت و ایشان علی الرضا (علیهم السلام)، سومین آنها است. کسی که در شخصیت ایشان تأمل کند، درمی­یابد که علی بن موسی، وارث امیرالمؤمنین علی و زین العابدین علی است و حکم می کند که ایشان سومین علی است. ایمان و جایگاه و منزلت ایشان و فراوانی اصحاب ایشان، باعث شد تا مأمون وی را در امور حکومت شریک کند و ولایتعهدی را به ایشان بسپارد…».[1]

2. ابن صبّاغ مالکی (855ق) به نقل از بعضی از اهل علم می­گوید: «علی بن موسی الرضا (علیهما السلام) دارای والاترین و وافرترین فضایل و کرامات و برخوردار از برترین اخلاق و صورت و سیرت است که از پدرانش به ارث برده است…».[2]

3. فضل الله بن روزبهان خنجى اصفهانى‏ (927ق‏):

يكى از عالمان اهل سنت قرن دهم هجرى، «فضل الله بن روزبهان خنجى» است که كتاب «وسيلة الخادم الى المخدوم» را در شرح صلوات بر چهارده معصوم نوشته است. «خنجى»، انگيزه تأليف كتابش را حوادث ناگوار و پريشانى و غربت پيش آمده در اصفهان، پس از ظهور دولت صفوى مى داند و به دنبال يافتن ملجأ و پناهگاهى معنوى است كه به اهل بيت (علیهم السلام) توجه مى كند و در مدح و توسل به آنان، صلواتى را انشاء مى كند. اين صلوات كوتاه، مشتمل بر مناقب و احوال آن بزرگان است و خنجى به فكر توضيح و شرح فارسى آن صلوات نیز بر آمده و كتاب وسيلة الخادم را مى نويسد. وى پس از بيان فقره اى كوتاه از صلواتيه خود، به شرح آن قسمت پرداخته و به مناسبت آن شرحى از زندگى يا فضائل امام مورد نظر را آورده است كه صلوات به آن اشاره دارد. در قسمت مربوط به امام رضا (علیه السلام)، آن حضرت را این‌چنین می ستاید:

«اللّهم و صلّ و سلّم على الإمام الثّامن‏؛ خدایا درود و صلوات و سلام بر امام هشتم بفرست…، آن حضرت، بی تردید، امام به حق است، و مناقب و فضایل آن حضرت را نهایتى نیست، و در میان امامان (علیهم السلام)، ایشان را اختصاص تمام به بیشتر انواع علوم غریبه و آثار عجیبه است، تا به غایتى كه در بعضى روایات آمده. در حدیث دوازده امام كه حضرت پیغمبر (صلّى اللّه علیه و آله) فرمود: ثامنهم قائمهم؛ هشتمین ایشان قائم ایشان خواهد بود؛ زیرا كه كلمات و مناقب و فضایل آن حضرت بسیار ظاهر و مشهور و معروف بوده و همه طوایف امّت از عرفا و علما و حكما از علوم آن حضرت بهره مى‏برده‏اند و آثار امامت و وراثت نبوت و وصایت در آن حضرت ظاهر بوده است.

السّید الحسان السّند البرهان حجّة اللّه على الإنس و الجانّ‏؛ آن حضرت مهتر نیكوخصال و نیكوكار نیكوسیرت است، و این اشارت است بدان كه آن حضرت جامع انواع محاسن صورى و معنوى و مكارم خُلقى و خَلقى بود و گویا نیكویى، صفت ذات او است و احسان، صناعت و پیشه او و آن حضرت سند و برهانی است كه بر مردمان به جهت اظهار حق قائم گشته، و آن حضرت حجّت خداى تعالى بر انس و جن است…».[3]

4. جمال‏الدین‏ عبدالله بن محمد عامر شبراوی شافعی (1172ق): «هشتمین امام، علی الرضا (رضى اللّه عنه) است که كریم و جلیل و دارای هیبت و وقار بود…».[4]