مسجد همیشه مسجد است

یکی از مسائلی که در ساخت و بنای مسجد باید مدّ نظر بانی و واقف آن باشد، این است که در هنگام ساختن مسجد باید قصد دوام و همیشگی داشته باشد؛ زیرا نمی ­توان مِلکی را مثلا برای مدت ده سال به عنوان مسجد قرار داد که پس از تمام شدن این مدت، به مِلک واقف یا ورثه او برگردد. پس چنانچه واقف قصد مدت زمان معینی را بنماید، آن مکان شرعاً مسجد نخواهد بود.[1]

از طرف دیگر چنانچه عنوان مسجد بودن برای مکانی تحقق یافت، آن محل برای همیشه مسجد خواهد بود؛ مگر در برخی موارد نادر که ممکن است عنوان مسجد بودن، از محلی زایل شده و در نتیجه احکام مسجد بر آن جاری نشود. در این رابطه به نظر برخی از فقیهان اشاره می شود: «اگر مسجدی خراب شود، زمین آن از مسجد بودن خارج نمی ­شود و احکام مسجد بر آن جاری خواهد بود؛ مگر در برخی فرض ­های نادر. همچنین اگر قریه ای که مسجد در آن واقع شده، خراب شود، مسجد همچنان مسجد باقی خواهد ماند».[2]

موردی که در پاسخ استفتای ذیل می آید، می تواند از مصادیق فروض نادری باشد که در بالا به آن اشاره شده است:

سؤال: برخی از مساجدی که (در زمان شاه) در مسیر خیابان ها واقع شده است؛ نظر مبارک حضرت عالی در این مسائل چیست؟

جواب: مساجدی که در مسیر جاده واقع شده اند اگر به هیچ وجه احتمال عود (برگشت) ندارند، حکم مسجد بر آنها مترتب نمی شود.[3]