مسجد الحرام

از جمله آثار تاریخی مکه مسجد الحرام است. با گسترش اسلام و افزوده شدن به شمار مسلمانان، احساس شد که باید محدوده طواف خانه کعبه وسیع‌تر شود. از این رو، خلیفه دوم دستور داد تا خانه‌های اطراف را بخرند، خراب کنند و به محدوده مسجد بیفزایند. هم‌چنین او گفت تا دیواری کمتر از قامت یک انسان در اطراف مسجد بکشند و درهایی نیز در آن بگشایند و مشعل‌هایی بر فراز دیوارها نصب کنند تا مسجد در شب روشن بماند. پس از اقدامات خلیفه دوم در سال هفدهم هجری‌قمری، خلیفه سوم در سال بیست و شش قمری، بار دیگر بر محدوده مسجد افزود. او دستور داد تا خانه‌های دیگری را خریده و ضمیمه مسجد سازند. میان او و برخی از صاحبان خانه‌ها درگیری پیش آمد که سرانجام برخی از آن‌ها راضی شدند و برخی نیز ناراضی باقی ماندند. خلیفه سوم، هم‌زمان با توسعه مساحت مسجد، دستور داد، رواق‌هایی برای مسجد ساخته شود. تا آن زمان، محیط اطراف کعبه، به‌طور کامل بدون سقف بود و این نخستین باری بود که بخش‌هایی از آن مسقف می‌شد.[1]

البته در طول تاریخ توسعه و تغییراتی در مسجدالحرام ایجاد شده است که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:

1. توسعه مسجدالحرام در زمان ولید.
2. ساختمان مسجدالحرام در عهد عباسیان.[2]
3. مسجدالحرام در زمان مقتدر و منتصر.
4. مسجدالحرام در دوره سعودی.[3]

[1]. جعفریان، رسول، آثار اسلامی مکه و مدینه، ج ۱، ص ۷۲.

[2]. عياشى، محمد بن مسعود، كتاب التفسير، تحقيق: سيد هاشم رسولى محلاتى، ج 1، 185.

[3]. آثار اسلامی مکه و مدینه، ج ۱، ص 78.