ویژگی‌های علمی ابن سینا

ابن سینا دارای ویژگی‌های علمی خارق العاده‌ای بود. وی از سن کودکی تا هجده سالگی، علوم حکمت، منطق، طب، تفسیر، حدیث، فقه، اصول، طبیعیات، ریاضیات، عرفان، الهیات و سایر علوم رایج زمان خود را فرا می‌گیرد، به حدی که خود در وصف خویشتن می‌گوید: «چون به هیجده سالگى رسیدم، از آموختن همه دانش‌ها بى‏نیاز شدم».[۱] بهمنیار، شاگرد برجسته ابن سینا، فراگیری علوم توسط استاد خود در عنفوان جوانی و در مدت کوتاه را، «معجزه» می‌شمارد.[۲]

عواملی که در پیشرفت ابن‌سینا در تحصیل دانش‌ها مؤثر بوده‌اند، عبارتند از:

۱٫ هوش، حافظه و استعداد عالی خدادادی:

‏ابن سینا دارای هوش، حافظه و استعداد سرشاری بود. خود در این‌باره می گوید: «چون به ده سالگى رسیدم قرآن مجید و بسیارى از علوم ادبى را نیک آموخته بودم، چنان‌که مردم از معلومات من در شگفت مى‏شدند».[۳]

در فراگیری منطق و هندسه از استاد خود پیشی می‌گیرد، مطالب علمی متعددی را خود، بدون استاد، فرا می‌گیرد، آموختن طب را برای خود آسان شمرده و در طبابت به جایی می‌رسد که پزشکان دانشور بخارا به منزله شاگردان وی تلقی می‌شوند.[۴]

ابو عبید جوزجانی شاگرد شیخ، مى‏گوید: از شگفتی‌هاى هوش و نبوغ شیخ یکى آن بود که من بیست و پنج سال همراه او بودم، و هرگز ندیدم که چون کتابى تازه به دستش دهند آن را به ترتیب از آغاز تا به انجام بخواند؛ بلکه موارد مشکل کتاب را جست‌وجو مى‏کرد تا بداند که نویسنده آن تا چه اندازه در بیان آنها از عهده برآمده است و بدین وسیله مایه و پایه هر دانشورى را نیک مى‏شناخت».[۵] نیروی تمرکز فکری او عالی بود؛ تا جایی که گاهی در آن حین که سوار بر اسب در رکاب پادشاه، عازم جنگ بود، بعضی از آثار خود را املاء می‌کرد تا نویسنده ای که در خدمت داشت، آنها را بنویسد.[۶]

۲٫ کار و تلاش مستمر و استفاده درست از اوقات:

ابن سینا در عین بهره‌مندی از هوش و استعداد عالی، اهل کار و تلاش زیاد نیز بوده است. وی در شرح حال خود می گوید: «… (در ایام فراگیری منطق و فلسفه) شبى را به تمامى نخفتم، و روزها به کارى دیگر نپرداختم. شب‌ها چراغ مى‏افروختم و به خواندن کتاب مشغول مى‏شدم…اگر خواب بر من چیره مى‏گشت، همان مسائل را به عینه در خواب مى‏دیدم و راه حلّ بسیارى از مسائل را در خواب باز مى‏یافتم».[۷]

شیخ عباس قمی می‌گوید: «حکایت شده: ابن سینا یک آن، از مطالعه و نوشتن، فراغت حاصل نمی‌کرد و اندکى از شب را خواب می‌کرد». [۸]

وی در شرایط سخت؛ مانند سفر و زندان و عزلت و گوشه نشینی از گفت‌وگوهای علمی و تألیف و نوشتن باز نمی ماند.[۹]

۳٫ استمداد از عنایات غیبی الهی:

ابن سینا در هنگام پیدایش مشکلات مخصوصاً مشکلات علمی، اهل دعا و نماز و استمداد از درگاه الهی بوده است. نقل شده است: وی هرگاه درباره مسئله‌اى دچار شک و تردید می‌شد، وضو می‌گرفت و متوجه مسجد جامع شهر می‌گردید و با خضوع و خشوع دو رکعت نماز می‌خواند و مشغول دعا و استغاثه می‌شد، تا این‌که شک و شبهه‌اش برطرف می‌گردید و افکارى جدید و مختلف براى او به وجود می‌آمد.[۱۰]

۴٫ هدایت، نظارت و دلسوزی پدر بر امر تعلیم و تعلم:

پدر ابن سینا، اهل علم بود و چون به نبوغ و استعداد سرشار فرزندش پی برد، از تعلیم و تعلّم وی و فراهم نمودن زمینه های رشد و ترقّی او کوتاهی ننمود؛ به عنوان نمونه: هنگامى که ابو عبد اللّه ناتلى که در فلسفه تبحّر داشت، به بخارا آمد، پدر ابن سینا به امید آن که وى از او فلسفه بیاموزد، او را به خانه خود دعوت نموده و میزبانی او را به عهده گرفت.[۱۱]

۵٫ مطالعه آثار دانشمندان:

ابن سینا به مطالعه و خواندن کتاب‌هایی درباره دانش‌های مختلف که به وسیله دانشمندان و حکمای گذشته و معاصر، به زبان عربی و فارسی، نوشته یا ترجمه شده بود، اهمیت می‌داد که از مهم‌ترین آنها تألیفات و نوشته‌های معلم اول و فیلسوف یونانی؛ ارسطو، و کتاب‌های معلم ثانی و فیلسوف ایرانی؛ ابونصر فارابی بود. وی هنگامی که بیماری نوح پسر منصور؛ پادشاه سامانی را معالجه نمود، به دربار آن پادشاه دانش‌پرور راه یافت و از وی تقاضا نمود که از کتاب‌های کتابخانه پادشاهی استفاده نماید. او در این باره می گوید: چون به کتابخانه وارد شدم، چندین خانه انباشته از صندوق‌هاى کتاب دیدم. کتاب‌هاى هر ]رشته[ علمى را در خانه‏اى جداگانه چیده بودند. فهرست کتب قدما را برگرفتم و کتاب‌هاى دلخواه خود را برگزیدم. در آن‌جا کتب بسیاری دیدم که بیشتر مردم حتى نام آنها را نشنیده بودند، من نیز تا آن هنگام از وجود آنها بى‏خبر بودم و پس از آن نیز نزد کسى ندیدم. آن کتاب‌ها را خواندم و بهره‏ها بردم. در ضمن پایه و مایه هر دانشورى را نیک شناختم.[۱۲]

• ADD TO YAHOO
• ADD TO STUMBLEUPON
• ADD TO DELECIOUS
• ADD_TO_FRIENDFEED
• ADD TO LINKEDIN
• ADD TO TWITTER
• ADD TO FACEBOOK
• ADD TO GOOGLE PLUS
• ADD TO CLOOB