آداب قبل از تولد نوزاد در اسلام

تاریخ: ۰۳ بهمن ۱۳۹۰ در باب: نوزاد

فرزندان، گل‏هاى باغ زندگى و آینده‏سازان جامعه هستند. دین مبین اسلام برای شکوفایی جامعه اسلامی زیباترین دستورات را در این زمینه بیان نموده است که برخی از آنها به شرح ذیل است:

الف. انتخاب همسر مناسب:

از آنجا که هیچ پیوندی، مانند پیوند میان زن و شوهر نیست، خداوند متعال آن را از نشانه‏های خود معرفی می‏کند، «و از آیات و نشانه‏های خدا این است که از نوع خودتان همسرانی برای شما آفرید تا بدان ها آرام گیرید و میانتان رحمت و دوستی نهاد. آری، در این نعمت برای مردمی که می‏اندیشند، قطعاً نشانه‏هایی هست».[۱]

با توجه به این که یکی از حقوق کودک، برخورداری از سلامت جسم و روان است و بخشی از سلامت جسمی و روانی کودک از طریق پدر و مادر و به ‌وسیله وراثت به فرزند منتقل می‏شود، اسلام توصیه می‏کند به این که، هنگام ازدواج و تشکیل زندگی مشترک، هر یک از زوجین در صفات و خصایص روحی و جسمی طرف مقابل دقت کند تا محصول زندگی مشترک، فرزندی سالم باشد. پیامبر (ص) در این زمینه می فرمایند: «جایگاه مناسبی برای نطفه خود برگزینید؛ زیرا ریشه‏ها (ژن ها) سرایت کننده‏اند».[۲]

نبی اکرم (ص) در جایی دیگر فرموده‏اند: «از سبزه‏ها و گیاهانی که در میان مزبله (زباله دان) و خار و خاشاک می‏رویند، بپرهیزید، پرسیدند: ای رسول خدا این سبزه و گیاهان چیستند؟ فرمود: زن زیبایی که در محیط خانوادگی پست و آلوده پرورش یافته باشد».[۳]

ب. دعا و کسب آمادگی های روحی لازم برای پذیرش مسئولیت پرورش فرزند:

حضرت زین‏العابدین (ع) به یکی از یارانش این دعا را یاد دادند که هفتاد مرتبه بخواند و از خداوند فرزند شایسته بخواهد: «خداوندا، ای که تو بهترین وارثی، مرا تنها مگذار و از سوی خویش برایم یاوری قرار ده که در حیاتم وارث من باشد و بعد از مرگ برایم طلب آمرزش کند. خدایا او را جانشین سالم قرار ده و از فریب شیطان او را محفوظ بدار. خدایا از تو آمرزش می‏طلبم و به سوی تو باز می‏گردم».[۴]

ج. رعایت آداب زنا شویی:

طبق بعضى از روایات، همبستر شدن و نزدیکى با همسر در ایام و ساعاتى مکروه و نامناسب است: ۱٫ در شب و روزى که ماه و خورشید گرفته است. ۲٫ هنگام غروب خورشید. ۳٫ هنگام طلوع فجر تا طلوع آفتاب. ۴٫ شب اول ماه (غیر از ماه رمضان). ۵ـ. در شب آخر ماه. ۶٫ بعد از احتلام در خواب. ۷٫ در جایى که کودکى باشد که به آنها نگاه کند یا سر و صداى آنها را بشنود، هر چند چیزى متوجه نشود. ۸٫ نگاه کردن به فرج هنگام عمل زناشویی. ۹- همبستری با حالت کاملا عریان و بدون روپوش. ۱۰- در زیر آسمان. ۱۱- رو به قبله و پشت به قبله. ۱۲- هنگامى که شکم پر است. [۵]

در این جا به حکمت چند مورد از دستورات بالا اشاره‏اى می شود:

ابوسعید خدرى نقل مى‏کند که پیامبر اکرم (ص) ضمن سفارش به حضرت على (ع) فرمود: «یا على! با همسرت اول، وسط و آخر ماه مجامعت نکن، چون باعث جنون، جذام و نقص عضو و نقص عقل همسر و فرزندش مى‏شود».[۶]

البته لازم است توجه شود که اگر چه نمی توان اعتبار همه این روایات را ثابت کرد، اما پاره‏اى از آنها از اعتبار و وثاقت کافى برخوردار و توجه به آنها لازم است. نکته دیگر آن که بیان چنین فلسفه‏هایى، به معناى آن نیست که حتماً چنین خواهد شد، بلکه به معناى آن است که چنین اقتضایى دارد و در صورت وجود دیگر عوامل، تأثیر مى‏کند؛ لیکن در مواردى نیز ممکن است به سبب فقدان پاره‏اى از شرایط، نتیجه دیگرى به دست آید. ناگفته نماند اکنون برخى پژوهش گران به این نتیجه رسیده‏اند همان‏گونه که تفاوت شب‏هاى مهتابى و غیرمهتابى در جزر و مد دریا مؤثر است، بر وضعیت بدن انسان و مسائل خاص همبسترى نیز مؤثر مى‏باشد.[۷] پس نباید به صرف عدم اثبات همه آنچه در روایات آمده از طرف علم، این مسایل را نادیده انگاریم و توجهی بدان ننماییم.

د. تغذیه مناسب در دوران باردارى:

تغذیه صحیح مادر در این دوران خاص موجب رشد جسمانى و عقلانى جنین مى‏گردد؛ بنابر این، در زمان باردارى باید از شش دسته مواد غذایى شامل پروتئین‏ها، چربیها، قندها، آب، ویتامینها و املاح معدنى استفاده شود.[۸]

رسول اکرم (ص) مى‏فرماید: « بانوان را در ماهی که وضع حمل می کنند «خرما» بخورانید تا فرزاندانشان حلیم و پرهیزگار گردند».[۹]

خرما مبنع انرژى است. با پیشرفت دوران باردارى نیاز به مواد انرژى زا افزایش مى‏یابد. به طور معمول در سه ماهه اول باردارى صدوپنجاه گرم ماده انرژى زا در روز مورد نیاز است؛ ولى این مقدار در ماههاى آخر باردارى، به خصوص بعد از ماه پنجم، به حدود دویست و بیست و پنج گرم در روز افزایش مى‏یابد.[۱۰]

چه تحسین برانگیز است سخن پیامبراکرم (ص) که بر خوراندن خرما به مادر در ماههاى آخر باردارى؛ یعنى همان زمان که نیاز به انرژی افزایش مى‏یابد، تاکید مى‏ورزند و نتیجه تشویقى (خرد ورزى و پارسایى) را نیز دنبال آن مى‏آورند تا مادر، خود را ملزم به عمل بداند.

امام صادق (ع) نیز مى‏فرماید: «به زنان باردار «به‏» بخورانید، اطفال شما را زیبا مى‏کند».[۱۱]

همچنین فرمودند: به زنان آبستن سفارش کنید «به» بخورند تا فرزاندانشان خوش اخلاق شوند .[۱۲]

رسول اکرم (ص) مى‏فرماید: هر زن آبستن که «خربزه» بخورد بچه‏اش زیبا و خوش اخلاق مى‏گردد.[۱۳]

امام رضا (ع) فرمودند: خوردن «به» عقل و هوش را زیاد می کند .[۱۴]

و همچنین آن حضرت می فرمایند: «به زنان حامله کندر بخورانید تا فرزندی که در بطن دارند اگر پسر است با هوش و دانا و شجاع و اگر دختر است خوش قیافه و خوش اخلاق و … گردد».[۱۵]

البته پرهیز از غذاهای حرام و شبهه ناک از جمله مسائل بسیار مهمی است که پدر و مادرها باید دقّت بیشتری نسبت به آن داشته باشند.

پیامبر اکرم (ص) می فرمایند: «کسی که یک لقمه حرام بخورد تا چهل شب نماز او قبول نمی شود و تا چهل روز دعایش مستجاب نمی گردد و هر گوشتی که از حرام بروید سزاوار آتش جهنم است و از یک لقمه نیز گوشت روییده می شود». [۱۶]

هـ. رعایت بهداشت روانى دوران حاملگى:

یکى از مسایل مهم مطرح شده در سلامت مادر و جنین، بهداشت روانى مادر در دوران باردارى و حمایت‏ خانواده از مادر در زمان حاملگى است. اگر مادر در این هنگام احساس کند مورد توجه و حمایت اطرافیان قرار دارد، مشکلات ناشى از این دوران را به راحتى تحمل کرده، مى‏تواند از لحاظ جسمى و روانى فرزندى سالم به دنیا آورد.

خداوند تبارک و تعالی با یادآروى مشکلات زمان باردارى و رنجهاى فراوان ناشى از حمل جنین به انسان سفارش مى‏کند؛ پدر و مادر، به ویژه مادر، را فراموش نکند.[۱۷] دراین آیه نوعى حمایت روانى از مادر مشاهده می شود. رسول اکرم (ص) از این دوران به نیکى یادکرده، و مى‏فرمایند: «هنگامى که زن آبستن مى‏شود، مانند کسى است که روزها روزه بگیرد و شبها در عبادت خدا شب زنده‏دار باشد».[۱۸]

افسردگی در این دوران می تواند نقش مخربی داشته باشد، گفته می شود: افسردگى در دوران باردارى به مراتب شایع‏تر از افسردگى پس از زایمان است و مى‏تواند به همان اندازه خطرناک باشد. افسردگى پس از زایمان پدیده‏اى است که حدود ده درصد از زنان دچار آن مى‏شوند و گاه به فرزندان خود آسیب وارد مى‏کنند. افسردگى، اضطراب و تحریک‏پذیرى، شایع‏ترین شکایات زنان در دوران باردارى و یا پس از زایمان است که معمولاً به خودى خود سپرى مى‏شود، اما اگر این حالتها ادامه داشته باشد، منجر به عصبانیت هاى شدید، احساس گناه و سردرگمى می شود؛ به نظر می رسد توجه به آیات و روایاتی که بیان شد، می تواند از بروز افسردگی جلوگیری نماید.

و. انجام فرائض دینی:

تحقیقات نشان می دهد افراد مؤمن و مذهبى بیش از دیگران عمر مى‏کنند و دلیل آن نماز خواندن مرتب است که باعث کاهش فشار خون آنان مى‏شود. محققان فشار خون مسلمانان را اندازه‏گیرى کرده و دریافتند فشار آنها پایین‏تر از حد متوسط است. این افراد داراى اعتقادات راسخ مذهبى بوده و به طور مرتب نماز مى‏خوانند.

عدم کنترل فشار خون بالا مى‏تواند به سکته، حمله قلبى، نارسایى احتقانى قلب و یا نارسایى کلیوى منجر شود؛ از این روی بهجا آوردن فرائض دینی و عبادی مثل نماز و دعای پدر و مادر می تواند در روح و روان کودک تأثیر بهسزایی داشته باشد و همان طوری که خواندن قرآن، ذکر خدا ، نماز و دعا، سبب اطمینان و آرامش قلب مادر است، باعث آرامش جنین نیز خواهد بود.

آنچه بیان شد تنها گوشه ای از سفارشات است و نکاتی همچون مشاهده مناظر زیبا[۱۹]، ورزش[۲۰] و… هم می توانند از دیدگاه اسلامی مورد تأکید باشند؛ لذا بحث کامل پیرامون این موضوع در این مجال مختصر نمی گنجد و باید برای دریافت اطلاعات جامع و کامل به کتب مربوطه مراجعه کرد.

[۱]. روم، ۲۱:« وَ مِنْ آیاتهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِنْ أَنْفُسِکُمْ أًزواجاً ِلتسْکُنُوا إِلَیها وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَّوَدهً وَ رَحْمَهً إنَّ فی ذلِکَ لایاتٍ لِقومٍ یَتَفَکَّرونَ».

[۲]. حرعاملی، وسائل‏الشیعه، ج ۳، ص۶۰(کتاب نامه تکمیل شود).

[۳]. فیض کاشانی، محجه البیضا، ج ۲، ص ۵۲(کتاب نامه تکمیل شود).

[۴]. وسائل‏الشیعه، ج ۱۵، ص ۱۰۶، “رَبِّ لا تَذَرْنی‏ فَرْداً وَ أَنْتَ خَیْرُ الْوارِثین‏، واجعل لی من لدنک ولیا یرثنی فی حیاتی و یستغفرلی بعد موتی واجعله خلفا سویا و لاتجعل للشیطان فیه نصیبا، اللهم انی استغفرک و اتوب الیک انک انت الغفور الرحیم”.

[۵]. همان، ج ۱۴، ابواب مقدمات نکاح؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۱۰۳، ص ۲۸۱(کتاب نامه تکمیل شود)، نجفی، محمد حسن، جواهرالکلام، ج ۲۹، ص ۵۴(کتاب نامه تکمیل شود).

[۶]. همان.

[۷]. پایگاه اطلاع رسانی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه.

[۸]. نورى، حسین، مراقبتهاى زنان و زایمان، (تغذیه در حاملگى).

[۹]. نک: مکارم اخلاق، ج ۱ ص ۱۶۹(کتاب نامه تکمیل شود). «اطعموا المراه فى شهرها الذى تلد فیه التمر فان ولدها یکون حلیما، تقیا».

[۱۰]. شهرآراى، دکتر مهرناز، رشد در دوران قبل از تولد، ص ‏۴۹(کتاب نامه تکمیل شود).

[۱۱]. مکارم الاخلاق، ج ۱، ص ۳۷۲، ح ۱۲۳۰(کتاب نامه تکمیل شود):«و اطعموه حبالاکم فانه یحسن اولادکم».

[۱۲]. مستدرک، ج ۳، ص ۱۱۳ و ۱۱۶(کتاب نامه تکمیل شود).

[۱۳]. مستدرک، ج ۲، ص ۶۳۵٫

[۱۴]. مکارم اخلاق، ج ۱، ص ۱۹۶٫

[۱۵]. مکارم اخلاق، ج ۱ ص ۱۹۲، ۱۹۳، ۱۹۶، ۲۲۲٫

[۱۶]. الْفرْدَوْس، عَنِ النَّبِیِّ (ص) قَالَ مَنْ أَکَلَ لُقْمَهَ حَرَامٍ لَمْ تُقْبَلْ لَهُ صَلَاهٌ أَرْبَعِینَ لَیْلَهً وَ لَمْ تُسْتَجَبْ لَهُ دَعْوَهٌ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً وَ کُلُّ لَحْمٍ یُنْبِتُهُ الْحَرَامُ فَالنَّارُ أَوْلَى بِهِ وَ إِنَّ اللُّقْمَهَ الْوَاحِدَهَ تُنْبِتُ اللَّحْم، بحار، ج۶۳، ص ۳۱۴(کتاب نامه تکمیل شود).

[۱۷]. احقاف، ۱۵، و وَصَّیْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَیْهِ إِحْساناً حَمَلَتْهُ أُمُّهُ کُرْهاً وَ وَضَعَتْهُ کُرْهاً وَ حَمْلُهُ وَ فِصالُهُ ثَلاثُونَ شَهْراً حَتَّى إِذا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَ بَلَغَ أَرْبَعینَ سَنَهً قالَ رَبِّ أَوْزِعْنی أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ الَّتی أَنْعَمْتَ عَلَیَّ وَ عَلى والِدَیَّ وَ أَنْ أَعْمَلَ صالِحاً تَرْضاهُ وَ أَصْلِحْ لی فی ذُرِّیَّتی إِنِّی تُبْتُ إِلَیْکَ وَ إِنِّی مِنَ الْمُسْلِمینَ.

[۱۸]. وسائل الشیعه، ج ۲۱، ص ۴۵۱٫ اذا حملت المراه کانت‏بمنزله الصائم القائم المجاهد بنفسه و ماله فى‏سبیل الله… .

[۱۹]. دانشمندان به این نکته پى برده‏اند که وقتى چشم فردى به یک صورت جذاب مى‏افتد، نقطه‏اى از مغز شروع به فعالیت مى‏کند. در اسلام نیز تأثیر نگاه به مناظر زیبا، خط قرآن، چهره ها و عکسهای زیبا در مغز و چهره کودک پذیرفته شده است (البته روشن است که چیزهای حرام مد نظر نیست).

[۲۰]. دانشمندان موفق به کشف ماده‏اى شیمیایى در بدن شده‏اند که علت نشاط ‏انگیزى ورزش را توضیح مى‏دهد. ماده‏اى به نام «فنیلتیلامین» که یک عامل ضد افسردگى است. محققان در جریان بعضی از مطالعات پى بردند که اندازه این اسید در بدن پس از ورزش ۷۷ درصد افزایش پیدا مى‏کند و از طریق خون، جذب مغز مى‏شود. آنان توصیه می کنند که براى سلامت روح و جسم خود و سلامت جنین در رحم ورزش مناسب انجام دهند؛ چرا که هنوز بسیارى از افراد از وجود این معالجه غیر دارویى اطلاعى ندارند و از مشکلات روانى رنج مى‏برند. نک: مجله پیام زن، شماره ۱۱۸.

کلیدواژه ها: آداب تربیت قبل از تولد, فرزند نوزاد, وراثت

دسته بندی بر مبنای موضوعات

اسلام کوئست

آداب قبل از تولد نوزاد در اسلام

ثبت نظر

پیوندها

دیگر عناوین

برچسب ها

آمار بازدیدکنندگان