‏چکیده مقاله بنی امیّه

«بنی امیه» شاخه‌ای از خاندان قریش است كه از سال 41 ق تا 132 ق بر سراسر جهان اسلام، و از سال 138 ق تا 422 ق بر اسپانیا (اندلس) حكومت كردند. نژاد بنی امیّه، عرب و بنابر قولی دیگر نژادشان رومی بوده، ولی زبان ایشان عربی و محل زندگی آنها شهر مکه، مدینه، شام و اندلس بوده است. اکثریت قریب به اتفاق بنی امیّه در زمان جاهلیت (قبل از اسلام)، مشرک و بت پرست بودند، اما در سال هشتم هجری قمری، بعد از فتح مکه توسط پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله)، اسلام آوردند.

از جمله شخصیت‌های برجسته بنی امیّه می توان به «امیة بن عبد شمس»، «حرب بن امیّة»، «ابوسفیان بن حرب»، «ابو العاص»، «ابوالعیص بن امیة» و «سعید بن عاص» اشاره کرد. اولین خلیفه اموی؛ معاویة بن ابی سفیان (41 – 60 ق) و آخرین آنها؛ مروان بن محمد (مروان حمار، 126 – 132 ق) است. در منطقه اندلس نیز اولین خلیفه اموی؛ عبد الرحمن اول بن معاویه؛ ملقب به الداخل (138 ق)، و آخرین آنها هشام سوم بن محمد؛ ملقب به المعتد بالله (418 – 422 ق) است.

آن‌چه می توان از ویژگی‌های اخلاقی و حکومتی بنی امیه ذکر کرد؛ این است که آنها به دنبال از بین بردن ارزش‌های اسلامی، احیای سنت‌های جاهلی، پنجه افکندن بر بیت المال مسلمانان، مسلط ساختن جمعی از اوباش و افراد بی ایمان بر جامعه و اختناق، فساد و ظلم بی حساب بودند.

اگر بخواهیم به برخی از آثار بنی امیه در دوران حکومتشان اشاره کنیم، می توان گفت: یکی از آثار مهم دوران حکومت بنی امیّه، آثار نظامی؛ به ویژه فتح سرزمین‌های زیاد در مناطقی؛ مانند خراسان، آفریقا و روم است. در مورد آثار فرهنگی مادی این دوره می‌توان به ایجاد برخی شهرها، مساجد، کاخ‌ها، بیمارستان و ضرب سکه اشاره نمود و درباره آثار و پیامدهای فرهنگی معنوی: تعصب به شعر و زبان عربی، وجود برخی دانشمندان، نهضت ترجمه، و افول و استحاله فرهنگ نبوی (صلی الله علیه و آله)، قابل ذکر است.

در بعد سیاسی و اجتماعی، حکومت بنی امیّه از حکومت‌هایی است که آثار متعدد سیاسی اجتماعی؛ مانند جنگ صفین، واقعه خون‌بار عاشورا، و واقعه حرّه، را از خود به جای گذاشته است.