کپی شد
وضعیت فعلی قم از نظر اقتصادی
قم به دلیل برخورداری از وضعیت جغرافیایی ویژه و استقرار در مسیر چهارراه مُواصلا‌تی کشور، هم‌جواری با قطب های صنعتی، نزدیکی به بازارهای بزرگ مصرف (تهران، اصفهان و اراک)، نزدیکی به فرودگاه بین‌المللی امام خمینی، وجود منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان با تأسیسات بازرگانی، صنعتی و موقعیت جغرافیایی مناسب برای بارانداز تجاری و نگهداری و صادرات کالا، بهره مندی از صنعت بافت فرش به ویژه فرش ابریشم و سایر صنایع دستی، وجود منابع کانی فلزی (منگنز، باریت و …) و غیرفلزی (نمک، آهک و گچ)، وجود دریاچه نمک و حوض سلطان و امکان استحصال فرآورده های معدنی و قرار گرفتن در مسیر عبور شبکه های اصلی انرژی و ارتباطات؛ فرصت های مناسبی را برای توسعه صنعتی در اختیار استان قرار داده است. توسعه شهرک های صنعتی در سال های اخیر نشان دهنده استقبال سرمایه گذاران از سرمایه گذاری در محدوده این استان است.
شهر صنعتی اول قم (سلفچگان) به استناد تصویبنامه شماره (44538™ ت 344 هـ) هیأت وزیران مورخ 22/7/1370 ش، واقع در کیلومتر 2 جاده سلفچگان – ساوه – تهران با مساحت کل 295 هکتار و مساحت صنعتی 170 هکتار احداث شده که 116 واحد واگذار شده و 54 واحد باقی است.
شهرک صنعتی دوم قم (شکوهیه) به استناد تصویبنامه شماره (8220™ ت 15193 هـ) هیأت وزیران مورخ 4/7/1374، واقع در کیلومتر 12 جاده قدیم قم – تهران با مساحت کل 735 هکتار و مساحت صنعتی 490 هکتار احداث شده که 270 واحد واگذار شده و 220 واحد باقی است.
شهرک صنعتی سوم قم (محمودآباد) به استناد تصویبنامه شماره (8220™ ت 15193 هـ) هیأت وزیران مورخ 4/7/1374، واقع در کیلومتر 18 اتوبان قم – تهران با مساحت کل 189 هکتار و مساحت صنعتی 135 هکتار احداث شده که 125واحد واگذار شده و 10 واحد باقی است.
تاکنون در این سه شهرک در مجموع 512 واحد با سرمایه‌گذاری معادل 2387222 میلیون ریال به تفکیک در زمینه رشته های شیمیایی (44 درصد)، فلزی (18 درصد)، کانی غیرفلزی (11 درصد)، نساجی (8 درصد)، سلولزی (6 درصد)، غذایی (7/6 درصد) و برق و الکترونیک (3/6 درصد) فعال شده اند.
علا‌وه بر این سه شهرک، مجوزهای لا‌زم برای احداث دو شهرک صنعتی دیگر تحت عنوان قنوات به استناد تصویبنامه شماره (16477™ ت 29920 هـ) هیأت وزیران مورخ 13/4/1383 و مجتمع IT به استناد تصویبنامه شماره (80752™ ت 36026 هـ) هیأت وزیران مورخ 23/7/1385، صادر شده است.
از دیگر طرح ها و اهداف توسعه ای در سال های آینده سازمان شهرک های صنعتی، مطالعه و امکان سنجی ایجاد شهرک صنعتی فناوری اطلا‌عات و ارتباطات (ICT) و نیز توسعه شهرک های صنعتی شکوهیه، محمودآباد و سلفچگان به ترتیب تا 1000، 450 و 495 هکتار است.
با بررسی به عمل آمده در صنایع استان قم و نوع تشکیلا‌ت و روابط موجود بین صنایع پایین دستی و بالا‌دستی، چهار خوشه صنعتی را می توان به عنوان خوشه های صنعتی که تا حدودی شکل یافته اند نام برد که عبارت‌اند از: خوشه صنایع کفش ماشینی و دمپایی پلا‌ستیکی (شکل یافته تر از بقیه)، خوشه صنایع پلا‌ستیک، خوشه صنایع چوب و درودگری، خوشه صنایع سنگ و خوشه صنایع قطعه سازی، ماشین کاری و تراشکاری.
در زمینه صنعت فرش گفتنی است که براساس برآوردهای انجام شده تعداد افراد شاغل در این صنعت در سطح استان قم در حال حاضر بالغ بر 70 هزار نفر است. علا‌وه بر شاغلا‌ن یادشده در سطح استان، تولیدکنندگان، تعداد زیادی از بافندگان در استان های تهران، آذربایجان شرقی و غربی، زنجان، اردبیل و… را تحت پوشش خود دارند.
میزان متراژ بافت فرش، سالا‌نه حدود 60 هزار مترمربع فرش ابریشم و 30 هزار مترمربع فرش پشم و کرک به ارزش صادراتی 70 میلیون دلا‌ر برآورد می‌شود. همچنین تا سال 1381 بیش از 70 درصد صادرات قم را فرش دستباف تشکیل می داده است.
در زمینه تولیدات کشاورزی استان قم باید گفت: نزدیکی به مراکز عمده تولید نهاده های دامی و علوفه و استعداد مناسب نژادهای بومی موجود استان، برخورداری از دو شهرک بزرگ دام و لبنی، شرایط مناسب جغرافیایی و نزدیک بودن به بازارهای مصرف عمده کشور، زمینه ساز ایجاد بازار گسترده خرید و فروش دام و نیز تولید دام و طیور و فرآورده های آن در استان شده است.
در سال 1385، حدود 8/3 درصد گوشت قرمز، 4/3 درصد گوشت مرغ، 4/7 درصد تخم‌مرغ و 7/2 درصد شیرخام کشور در استان قم تولید شده و این در حالی است که 60 درصد از تولیدات گوشت قرمز، 70 درصد گوشت سفید، 82 درصد تخم مرغ تولیدی و 47 درصد شیر تولیدی، مازاد بر نیاز استان بوده است.
با توجه به سازگاری زیتون با شرایط اقلیمی استان در سال های اخیر تعدادی از سرمایه گذاران بخش خصوصی یکی از بزرگ ترین مراکز و پایگاه های تحقیق، تکثیر، رشد و توزیع گونه های مختلف زیتون در کشور را ایجاد کرده اند.
همچنین با توجه به زمینه مناسب برای توسعه کشت‌های گلخانه‌ای، یک مجتمع بزرگ گلخانه ای در نزدیکی شهر دستجرد تأسیس شده و مورد بهره برداری قرار گرفته که عمده محصولا‌ت آن خیار، گوجه فرنگی و فلفل است.
در سال های اخیر پسته نیز سهم قابل توجهی در توسعه باغ های استان قم داشته است.
اما در باب تجارت و بازرگانی استان قم به دلیل قرار گرفتن در مسیر زمینی 17 استان کشور و دسترسی استان به راه آهن و امکان تبدیل شدن قم به محل دپوی کالا‌های مورد نیاز سایر استان ها، نزدیکی به بازارهای عمده مصرف، وجود منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان و ظرفیت جذب سرمایه های داخلی و خارجی، برخورداری از صنعت فرش و سایر صنایع دستی، توانایی بالا‌ی تولید محصولا‌ت دام و طیور، محصولا‌ت گلخانه ای، دانه های روغنی و انار، توان بالا‌ی تولید و صدور نرم افزارهای علوم اسلا‌می و فرهنگی، شرایط بسیار مناسبی را برای رشد فعالیت های بازرگانی، فراهم آورده است که در صورت تکمیل زیربناهای بازرگانی نوین، می تواند آن را به یک قطب بزرگ بازرگانی در قلب کشور تبدیل کند.
عمده خریداران کالا‌های صادراتی استان قم عبارت‌اند از: عراق، افغانستان، امارات، ارمنستان، استرالیا، آذربایجان، بلژیک، بلغارستان، آلمان، کامرون، الجزایر، گرجستان، غنا، بوتان، هند، عربستان، پاکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، سودان و ترکیه.[1]