کپی شد
فعالیت های علمی شیعه اثنی عشری
با نگاهی اجمالی به تاریخ علمی و فعالیت های علمی بزرگان شیعه اثنی عشری می توان دریافت، از میان مجامع علمی بشر، بزرگان و دانشمندان شیعه، فعالیت های علمی چشمگیر و بسیار فراگیری داشته اند.
شیعه توانسته است در همه ابواب علمی؛ اعم از علوم عقلی و نقلی و حتی علوم تجربی و طبیعی مانند: فلسفه، منطق، تفسیر، حدیث، شعر و ادبیات، فقه، اصول، کلام، تاریخ، عقاید، اخلاق، اقتصاد، ادعیه، احتجاجات و مناظرات، شیمی، طب، ریاضیات، وارد شده و قلم‌فرسایی کند.
با توجه به کثرت تألیف ها و آثار علمی و قلمی علمای شیعه و محدودیت این مقال مختصر، تنها به چند مورد از این تألیف ها اشاره می شود:
- علوم عقلی: شیعه اثنی عشری در علوم عقلی، دارای آثار بسیار برجسته ای است؛ مانند: الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة العقلیة؛ (اسفار اربعه) نوشته: صدرالدین محمد بن ابراهیم قوام شیرازی معروف به مُلاصَدرا و صدرالمتألهین، حکیم، متأله و فیلسوف بزرگ شیعه. منظومه و شرح منظومه سبزواری، نوشته: ملا هادی سبزواری؛ دانشمند علوم اسلامی و فیلسوف معروف شیعه.
- علوم تفسیر: تفسیر (مجمع البيان) نوشته فضل بن حسن طبرسى، كنيه او ابو على و لقبش را امين الدين يا امين الاسلام گفتهاند. تفسیر المیزان نوشته علامه سيد محمد حسين طباطبائی است.
- علوم حدیث: کتاب «الکافی» تألیف «ابو جعفر محمد بن یعقوب کلینی» از فقیهان و عالمان بزرگ شیعه است. او به سال 327 هـ.ق درگذشت. کتاب مذکور دارای سه بخش است: 1- اصول کافی 2- فروغ کافی 3- روضه کافی. کتاب «من لا یحضره الفقیه»، «علل الشرایع»، «عیون اخبار الرضا»، «الامالی»، «الخصال» و «ثواب الاعمال» از تألیف های «شیخ محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی (صدوق)» است. او در سال 381 هـ.ق در گذشت. کتاب «تهذیب الاحکام»، «الاستبصار»، «مسائل الخلاف»، «المبسوط فی الفقه»، «الرجال» یا «الابواب» و «الفهرست» از تألیف های «شیخ الطائفة، ابو جعفر محمد بن حسن طوسی» است. او در سال 460 هـ.ق در گذشت.
- علم فقه: کتاب لمعه (المعة الدمشقیه) نوشته مـحـمد بن مكی، معروف به شهید اول، یكی از اعاظم فقهای شیعه اسـت. شرح لمعه نوشته شیخ زین‌الدین فرزند نورالدین علی عاملی جبعی شامی، معروف به ابن الحجة و مشهور به شهید ثانی، از استوانه‌های دین و اعاظم علمای امامیه است. کتاب المکاسب یا کتاب المتاجر از عمیق‌ترین و فنی‌ترین نوشته هاى فقهى است که نویسنده آن مرتضی بن محمّد امین انصاری دزفولی (متوفی 1214 ق) معروف به شیخ انصاری از علمای شیعه قرن سیزدهم قمری است.
- اصول فقه: کفایة الاصول يک دوره کامل علم اصول فقه نوشته آخوندِ مُلاّمُحَمَّد کاظِم خُراسانی، فقیهِ اصولی و مرجع تقلید شیعه و رهبر سیاسی عصر مشروطیت است. قوانین الاصول، القوانین المحکمة نوشته میرزا ابوالقاسم جیلانی معروف به میرزای قمی و صاحب قوانین از مشهورترین فقها و برترین اصولی (عالم علم اصول) قرن دوازدهم هجری قمری است.
- کلام: کتاب الشافي في الإمامة نوشته ابـوالـقاسم علی بن الحسین بن موسی، مشهور به سید مرتضی علم الهدی،نقیب طالبیان است. کتاب تصحيح اعتقادات الإمامية نوشته محمد بن محمد نعمان بغدادی ملقب به شیخ مفید است. کتاب تجريد الاعتقاد نوشته خواجه نصير الدين طوسى. کتاب کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد نوشته علامه حلی.
- تاریخ: کتاب اسرار آل محمد (صلّی الله علیه و آله) نوشته سُلَیم بن قیس هلالی کوفی است. کتاب منتهی الآمال نوشته شیخ عباس قمی، شامل تاریخ زندگی پیامبر اسلام و اهل بیت (علیهم السلام) است.
- اخلاق: کتاب «الدعوات» یا سلوة الحزین نوشته سعید بن هبة الله معروف به قطب راوندی است. کتاب مشکاة الانوار فی غرر الاخبار نوشته علی بن حسن بن فضل طبرسی است. کتاب محاسبة النفس نوشته سید علی بن طاووس (ابن طاوس) است.
- اقتصاد: کتاب اقتصادنا نوشته علامه شهيد، آيت الله سيد محمد باقر صدر، يکي از بزرگترين انديشمندان مسلمان و «مغز متفکر اسلامی»، در تاريخ اسلام به ويژه در قرن چهاردهم هجری است.
- علوم تجربی: کتاب«المجموع»، «الحاصل و المحصول در بیست جلد»، «البرّ و الاثم، در دو جلد»، «الشفاء، در هجده جلد»، «القانون فی الطب، در هجده جلد»، «الارصاد الکلیة»، «الانصاف، در بیست جلد»، «النجاة، در سه جلد»، الهدایة»، «الاشارات»، «المختصر الاوسط»، «العلائی»، «القولنج»، «لسان العرب فی اللغة، در ده جلد»، «الادویة القلبیة»، «الموجز»، «بعض الحکمة المشرقیة»، «بیان ذوات الجهة»، «المعاد»، «کتاب المبدأ و المعاد» از تألیف های ابوعلی حسین بن عبدالله بن سینا، مشهور به ابوعلی سینا است. او در سال 416 هـ. ق در همدان درگذشت. [1]
در پایان برای جلوگیری از طولانی شدن این مقال، به همین تعداد کتاب از علوم مختلف بسنده می شود.
[1]. برگرفته از سایت ویکی شیعه.