‏دحو الارض در روایات

روایات فراوانی به بحث دحو الارض پرداخته و پیرامون آداب و احکام و فضایل آن سخن به میان آورده اند، اما از میان همه آنها در این مقال کوتاه اشاره مختصری به برخی از آنها می کنیم.

1.امام علی (علیه السّلام) در بخشی از یک خطبه عمیق و پرمغز، می فرماید: «(سپاس خدای را که) زمين را در امواج شديد و با صولت و در درياهاى پر آب فرو برد، در حالى كه موج هاى عظيم آن درياها به هم مى‏خوردند، و امواج بلند آن كه در حال پس زدن و دفع يك ديگر بودند، به هم مى‏كوفتند و مانند شتران نر، در موقع هيجان و مستى، كف به وجود مى‏آوردند. پس سركشى آب به خاطر سنگينى زمين حالت فروتنى گرفت، و چون زمين به سينه خود به روى آب قرار گرفت، اضطراب و هيجان آب فرو نشست و چون با شانه خود؛ مانند حيوانى كه در خاک بغلتد، بر روى آب درغلتيد آب آرام گرفت؛ (زيرا زمين با پشت بر آن مى‏غلطيد). آب پس از هيجان و اضطراب امواجش آرام و مغلوب شد و در دهنه خوارى مطيع و اسير گشت. زمين گسترده شده در ميان آن آب پر موج ساكن شد و آب را از نخوت و كبر و از باد دماغ و سركشى و تجاوز باز داشت و دهان آن را كه پر موج بود بست و آب از آن همه هيجان و هيبت و جست و خيز به جاى خود نشست.

پس از آن كه هيجان آب از زير اطراف زمين ساكن شد و كوه هاى بلند سركشيده را كه بر دوش زمين قرار داشت بر روى خود حمل نمود، خداوند آب هاى چشمه‏ها را از بالاى بينى‏هاى زمين (قله كوه ها) به جريان انداخت، و در پهن دشت‏ها و رودخانه‏ها سرازير ساخت، و حركات زمين را با كوه هاى لنگر انداخته، و به وسيله صخره‏هاى بزرگ سر به فلك برداشته، تعديل نمود. زمين به علّت نفوذ كوه ها در پهنه آن و به خاطر فرو رفتن ريشه كوه ها در اعماق آن، و سوار شدن آن صخره‏هاى بزرگ بر گردن و طبقات زيرين آن، آرامش و استقرار يافت و تمام نيازمنديهاى اهل زمين را از دل زمين بيرون آورد. سپس بلندي هاى زمين را كه بى‏گياه بود و آب چشمه‏ها به آن نمى‏رسيد و …».[1]

آنچه در این بخش از این خطبه شریف در این گفتار نقل شد، اشاره مستقیم امیر المؤمنین به بحث دحو الارض و گسترش زمین در گذشته است.

2. اسحاق بن عبد اللَّه علوى عريضى[2] می گوید: پدرم با عموهايم سوار بر مرکب شده خدمت حضرت على بن محمّد «امام هادی» (علیهما السلام) رسيدند. ایشان در آن چهار روزى كه در سال روزه گرفته مى‏شود با هم اختلاف داشتند. در آن موقع امام (عليه السّلام) در صريا ساكن بود و هنوز به سامرا نرفته بود. امام (علیه السلام) فرمود: آمده‏ايد از روزهائى كه در سال روزه گرفته مى‏شود سؤال كنيد؟ عرض كردند: فقط براى همين آمده بوديم. فرمود: هفدهم ربيع الاول روزى است كه پيامبر اكرم (صلّی الله علیه و آله) متولد شده و روز بيست و هفتم رجب روزى كه پيامبر اكرم(صلّی الله علیه و آله) به نبوت مبعوث گرديد و روز بيست و پنجم ذى قعده كه روز گسترده شدن زمين (دحو الارض) است و روز هيجدهم ذيحجه كه روز عيد غدير است.[3]

3. در روايتی از امير مؤمنان علی(علیه السلام) نقل شده است:«خداوند تعالی در روز بيست و پنجم ذی القعده کعبه[4] را بر زمین نازل فرمود و این اولین  رحمت خدا بود كه از آسمان به زمين نازل شد».[5]

4. در حدیث دیگری از امير مؤمنان (علیه السلام) نقل شده است:«در آن روز (دحو الارض) اگر گروهی به ذکر خدا بپردازند، خداوند حاجتشان را پيش از آن که متفرق شوند برآورده سازد؛ خداوند در اين روز هزار هزار رحمت نازل می‌کند که قسمتی از آن شامل کسانی است که جمع گردند و به ذکر خدا بپردازند و روزش را روزه بدارند و شب آن را عبادت کنند».[6]