‏اسامی کربلا

در طول تاریخ بر سرزمین کربلا، نام هایی اطلاق گردیده است. برخی از این اسامی، نام روستاهای مجاور کربلا است که به این سرزمین نیز اطلاق شده و برخی دیگر بر اثر گذشت زمان بر کربلا اطلاق شده است که  عبارتند از: نینوا،[1] غاضریه، ماریه، عموراء، نواویس،[2] ارض بابل و مشهد الحسین (علیه السلام).[3]

اما اسم «کربلا» به تدریج و به مرور زمان، از لحاظ شیوع و انتشار در تاریخ و میان مردم، بر سایر اسامی غلبه یافته و امروزه تنها وارث و باقی مانده نام های دیگر این سرزمین محسوب می شود.

در برخی کتب، از کربلا با نام «حیر» یاد شده است.[4] «حیر» در واقع، مخفّف لفظ «حائر» نزد عوام می باشد. مردم عراق معمولاً در اسامی، تخفیف آن را می پسندند؛ از این رو از باب تخفیف اسامی به حائر (حایر)، «حیر» می گویند. در کتاب معجم البلدان آمده است: «حائر، عبارت از جایگاه قبر امام حسین (علیه السلام) است».[5]

«حائر» از ماده «حیر» است و «حارَ يَحَارُ حَيْرَةً و حَيْراً؛ به معنای تحیر و سرگردانی در امر خود است».[6] «تحیر الماء؛ یعنی وقتی که آب در محلی جمع شود و دور بزند».[7] در توصیف حائر گفته شده: «حایر عبارت است از حوضی که سیلاب های آب باران به آن جا ریخته و آب از قسمت بالای آن به قسمت پایین آن، سرگردان است.[8]

فقها در کتب فقهی،  مسائل خاصی را که در خصوص حائر حسینی و احکام و حدود آن است، بحث و بررسی می کنند.

«شاطی الفرات، الطفّ و طفّ الفرات» نیز، از دیگر نام هایی است که برای این سرزمین مقدس برشمرده شده است. این سه اسم تقریباً به یک معنا است. «طفّ» به سرزمین هایی اطلاق می شود که مشرف به دریا، یا در لب رودخانه قرار داشته باشند. به سرزمین کربلا نیز، به جهت وجود چشمه هایی؛ مانند قطقطانه، رهیمه، عین الجمل و نهر علقم، طفّ گفته شده است.[9]