گستره جغرافیایی مذهب شافعیه

شافعیه در طول تاریخ، در پهنه جهان اسلام فراز و فرودهایی داشته ‌است، گاهی چنان شیوع داشته که به مذهب رسمی حکومت‌های وقت تبدیل شده و گاهی نیز مورد تعقیب حکومت‌های وقت قرار گرفته ‌است.

در طول تاریخ عالمانی؛ چون فخررازی، غزالی، امام الحرمین جوینی، سیوطی،[1] و سیاستمداران و حکامی؛ چون خواجه نظام الملک طوسی[2] و صلاح الدین ایوبی[3] در میان شافعیان ظهور کرده‌اند.

به گفته ابوزهره، مذهب شافعی در مصر و عراق شیوع داشته و گاهی نیز به مذهب رسمی حکومت‌های وقت تبدیل شده ‌است.[4] هرچند در بغداد که مرکز اهل رأی بود، از همان ابتدا با وضع دشواری روبرو شد.[5]

شافعیان در کنار مالکیان، قدرت غالب در میان شیوخ و بزرگان الأزهر می‌باشند که معتبرترین دانشگاه اسلامی در میان اهل سنت است.[6]

در شام نیز، مذهب شافعی در بین مردم شیوع داشته ‌است. هم‌چنین در ایران و مرو نیز مذهب شافعی شایع بوده‌، اما در مغرب و اندلس جایگاهی نداشته است.[7]

مذهب شافعى در زمان ظهور عثمانيان در کشورهای اسلامى رواج بسيار يافت و در آغاز قرن دهم قمرى، ديگر مذاهب اسلامى را تحت الشعاع قرار داد.

در حال حاضر، شافعیه، در اکثر سرزمین‌های اسلامی وجود دارند.[8].

در مناطقی؛ چون اندونزی، مصر، یمن و مناطق کردنشین، حضور آنان چشم‌گیرتر است[9] و بسيارى از مسلمانان فلسطين، اردن، سوريه، لبنان، عراق، حجاز، پاكستان، هندوچين و سنيان فارس، «شافعى» هستند.[10]

[1]. وهبة الزحیلی، المذاهب الإسلامیة الخمسة، المذهب الشافعی، ص ۵۲۳ – ۵۲۶.

[2]. مادلونگ، ویلفرد، فرقه اسلامی، ترجمه: سری، ابوالقاسم، ص ۶۳ – ۶۴.

[3]. المذاهب الاسلامیة الخمسة، المذهب الشافعی، ص ۵۴۳.

[4]. با استفاده از: دایرة المعارف فرق اسلامی.

[5]. ر.ک: سایت واژه یاب، لغت‌نامه دهخدا.

[6]. اسلامی، رضا، مدخل علم فقه، ص ۵۲۷.

[7]. ابوزهره، محمد، تاریخ مذاهب اسلامی، ص 481، برگرفته از دایرة المعارف فرق اسلامی.

[8]. المذاهب الاسلامیة الخمسة، المذهب الشافعی، ص ۵۴۲ – ۵۴۵؛ مدخل علم فقه، ص ۴۷۵.

[9]. همان؛ همان.

[10]. مشكور، محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامى، متن، ص 249 و 250.