کیفیت زیارت امام حسین (علیه السلام)

در كيفيّت زيارت امام حسین (علیه السلام)‏ آمده است که: بدان زياراتی که براى جناب امام حسين (عليه السلام) نقل شده بر دو قسم است:

1. زیارت مطلقه: این نوع زیارت مُقَيَّدْ به وقت خاصّى نيست.

2. زیارت مَخْصوصه: این نوع از زیارت باید در وقت خاصی انجام شود.

تعداد زيارات مُطْلَقه حضرت امام حسين (عليه السلام) بسيار است، در اين‌جا به ذكر یک زيارت از آن‌ها اكتفا مى‌شود.

از حسين بن ثُوَيْر كه گفت من و يونس بن ظَبْيان، مفضّل بن عمر و ابوسلمه سرّاج خدمت امام جعفر صادق (عليه السلام) بودیم و سخن‌گو در ميان ما، يونس بود كه سنّش از همه ما بزرگ‌تر بود. پس به حضرت عرض كرد: … من بسيار پیش می‌آید كه امام حسين (عليه السلام) را ياد می‌كنم، پس در آن وقت چه بگويم؟ آن حضرت فرمود: سه مرتبه بگو: «صَلَّى اللَّهُ عَلَيْكَ يا اَباعَبْدِاللَّهِ». در این صورت نزديک باشی یا دور، سلام تو به آن حضرت می‌رسد. … عرض کردم: فدايت شوم مى‌خواهم به زيارت آن حضرت بروم. پس چه بگويم و چه بكنم؟ فرمود: هنگامی که به زيارت آن حضرت می‌روى، ابتدا در كنار فرات غسل كن، سپس جامه‌هاى پاک خود را بپوش و با پاى برهنه (به سمت حرم) روانه شو و بدان همانا كه تو در حرمى از حرم‌هاى خدا و حرم رسول خدا هستی. پس در هنگام رفتن (به سمت حرم) ذکر «اَللّهُ اَكْبَرُ وَ لااِلهَ‌اِلااللّهُ وَ سُبْحانَ‌اللّهِ» و همچنین هر ذكرى را كه متضمّن تمجيد و تعظيم حق تعالى باشد، بسيار بگو و بر محمّد و اهلبيت او (علیهم السلام) صلوات بفرست، تا آن‌كه به در حائر حسینی برسی. پس بگو: اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا حُجَّةَ اللَّهِ …».^[1]

همان‌گونه که در ابتدای این گفتار کوتاه اشاره شد، قسم دوم زیارات امام حسین (علیه السلام) زیارات مَخْصوصه ایشان است و آن چند زيارت است:

1. زيارت اوّل رجب: از امام صادق (عليه السلام) نقل شده است كه فرمود: «هر كه امام حسين (عليه السلام) را در روز اوّل ماه رجب زيارت كند، حق تعالى قطعا او را بيامرزد».^[2]

2. زيارت نيمه رجب:  آن زيارتى است كه شيخ مفيد نقل كرده است كه آن‌را زیارت غفيله مى‌گويند. چون نيمه رجب را غفيله مى‌گويند. سبب این نام‌گذاری، غفلت عامّه مردم از فضيلت آن است.^{[3] ‏}

3. زيارت نيمه شعبان: در فضيلت زيارت آن حضرت در نيمه شعبان احادیث فراوانی وارد شده است و گفته شده که هر كس بخواهد صد و بيست و چهار هزار پيامبر (علیهم السلام) با او مُصافحه كنند، قبر ابى عبداللّه الحسين (عليه السلام) را در نيمه شعبان زيارت كند.^[4]

4. زيارت شب‌هاى قدر: در فضيلت زيارت امام حسين (عليه السلام) در ماه مبارک رمضان و خصوص شب قدر بسيار است.^[5]

5. زيارت حضرت امام حسين (عليه السلام) در عيد فطر و قربان: این زيارت را مرحوم مفید، کفعمی و دیگران نقل کرده‌اند.^[6]

6. زيارت امام حسين (عليه السلام) در روز عرفه: این زيارت را تعدادی از بزرگان نقل کرده‌اند.^[7]

7. زيارت اربعين (بیست صفر): مرحوم شيخ طوسی در کتاب تهذيب‌الاحکام و مصباح‌المتهجد از امام حسن عسكرى (عليه السلام) روايت كرده كه فرموده است: نشانه‌های مؤمن پنج چيز است:

الف. پنجاه و يک ركعت نماز گزاردن؛ (هفده ركعت نمازهای واجب و سى و چهار ركعت نافله در هر شب و روز).

ب. زيارت اربعين.

ج. انگشتر در دست راست كردن.

د. پیشانی در هنگام سجده بر خاک گذاشتن.

هـ. بلند گفتن بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمن الرَّحيمِ (در نماز).[8]

8. معروف‌ترین زیارت امام حسین (علیه السلام)، زیارت عاشورا است. البته زيارات نقل شده در روز عاشورا چند زيارت است که در این مقال مختصر به دو زيارت از آن‌ها اشاره می‌شود:

الف. زيارت عاشورا معروفه:این زیارت از نزديک و دور خوانده مى‌شود. مرحوم شيخ طوسى در مورد این زیارت چنین گزارش نموده است: محمّد بن اسمعيل بن بزيع از صالح بن عقبه از پدرش از حضرت امام محمد باقر (عليه السلام) روایت کرده: «هر كه حسين بن على (عليهما السلام) را در روز دهم محرّم زيارت كند تا آن‌كه نزد قبر آن حضرت گريان شود، خدا را در روز قيامت با ثواب دو هزار حجّ و دو هزار عمره و دو هزار جهاد كه ثواب آن‌ها مثل ثواب كسى است که در خدمت رسول خدا (صلى الله عليه و آله) و امامان معصوم (عليهم السلام) حجّ و عمره و جهاد کرده باشد، ملاقات كند. راوى می‌گوید: عرض کردم: فدايت شوم اگر کسی برایش مقدور نباشد آن حضرت را از نزدیک زیارت کند، ولی او  را از شهرهاى دور از كربلا زیارت کند، چه‌قدر ثواب دارد؟ فرمود: اگر چنين باشد، به‌سوى صحرا يا بالای بام بلندى در خانه خود رود و به‌سوى آن حضرت اشاره كرده سلام نماید. همچنین در لعن و نفرين كردن بر قاتلين آن حضرت کوشش نماید و بعد از آن دو ركعت نماز بگزارد و اين كار را در اوايل روز پيش از زوال آفتاب انجام دهد. پس بر امام حسين (عليه السلام) ندبه کند و بگريد و نیز كسانى را هم كه در خانه‌اش هستند، امر به گریه و زاری نماید، البته اگر از كسانى كه در خانه‌اش هستند، تقيّه نمى‌كند. پس در خانه خود مصيبتى به اظهار كردن جزع بر آن حضرت برپا دارد و افراد يك‌ديگر را به مصيبت ايشان در مورد امام حسين (عليه السلام) تسلیت و تعزیت بگویند. امام باقر (علیه السلام) می‌فرماید: هر که این اعمال را برای خدا بجا آورد، من جميع آن ثواب‌ها را برای او ضمانت می‌کنم. عرض کردم: فداى تو شوم! (حقیقتاً) اين ثواب‌ها را براى ايشان ضامن و كفيل مى‌شوى؟! فرمود: بلى من ضامن و كفيل هستم … .[9]

ب. زيارت عاشوراى غير معروفه: این زیارت برخی از خصوصیات مشکل زيارت عاشورا معروفه؛ مانند: گفتن صد مرتبه لعن و صد مرتبه سلام را ندارد، امّا در اجر و ثواب با آن شريک است. این زیارت نیز از امام باقر (علیه السلام) نقل شده است.[10]