کپی شد
کمی روزی حلال و دوست مورد اطمینان در آخرالزمان
یکی از پیامدهای دوران آخرالزمان که در روایات به آن تصریح شده، کمی برادر مورد اعتماد و مال حلال است. پيامبر اکرم (صلى الله عليه و آله و سلم) مىفرمايد: «کمترين چيزى که در آخر الزمان پيدا مىشود، برادرى مورد اعتماد و دَرهمى پول حلال است».[1]
در اين حديث به دو چيز اشاره شده که در آخر الزمان کم پيدا مىشود: يکى دوست مورد اعتماد و ديگرى درهم حلال.
زندگى انسان، جمعى و گروهى و مدنى بالطبع است؛ چون مشکلات انسان به حدّى است که به تنهايى نمىتواند از عهده آنها برآيد، به خصوص در مسير تکامل که بدون همکارى ميسّر نيست. در اين زندگى جمعى، مسئله مهم، اعتمادى است که افراد بايد به يکديگر داشته باشند، و اگر اين اعتماد وجود نداشته باشد، فوايد و برکات زندگى جمعى هيچگاه محقق نخواهد شد. علاوه بر زندگى جمعى، در زندگى خصوصى هم، انسان نياز به دوست دارد تا به او پناه ببرد و سرمايه دوستى هم چيزى نيست جز اعتماد. این حديث مىفرمايد: در آخر الزمان دوست واقعى کم است، اگر چه دوست نمايان بسيارند که دليل آن غلبه مادّىگرى بر جوامع است و جايى که روح مادّىگرى حاکم شد، اعتماد باقى نمىماند.[2]
امام علی (علیه السلام) در روایت زیبایی می فرماید: «دوستى دنياپرستان و فرزندان دنيا، به کمترين دگرگونى زايل مىگردد».[3] چنين دوستانى در حوادث، آن چنان رنگ عوض مىکنند که ديگر دوست خود را نمىشناسند؛ به گونهاى که گويا انسان را هرگز نديدهاند.
در روايت جالب ديگرى آن حضرت (عليه السلام) مىفرمايد: «دوستى آخرت جويان و فرزندان آخرت تا زمانى که سبب و علّت آن (ايمان و ولايت) وجود داشته باشد، ادامه خواهد يافت».[4]
دومين چيزى که حديث اشاره مىکند، پول حلال است که در آخر الزمان کم پيدا مىشود. در عصر و زمان ما، به چند دليل مال حلال کم شده است:
- ارتباط جوامع بشرى با هم، که موجب شده است مواد غذايى از خارج وارد شود و حلال و حرام بودن و طهارت و نجاست آن مشخّص نباشد، و اين که از طريق ظلم به دست آمده است يا خير؟.[5]
- مسأله بانک‌ها است -که بايد باشد و در غير اين صورت اقتصاد از بين مىرود-، ولى حلال و حرام در اين بانک‌ها با هم مخلوط مىشود. از طرفى هم ما مکلّف به ظاهر هستيم که آن چه از بانک‌ها مىگيريم، حلال است؛ چون شبهه محصورهاى است که همه اطرافش محلّ آزمايش يا امتحان نيست، و آن چه از خارج مىآيد طبق قاعده «يَد»، حلال است، امّا آثار واقعى و وضعی خود را دارد.[6] شايد به اين جهت باشد که در روايتى مىخوانيم: «در دوره آخرالزّمان همه مردم مبتلا به رباخوارى مىشوند و کسانى هم که رباخوار نيستند، گرد و خاک ربا به آنها نيز سرايت مىکند».[7]
- غلبه روح مادّي‌گرى که سبب تجاوز به حقوق يکديگر مىشود.
شخصى به محضر رسول اکرم (صلى الله عليه و آله و سلم) رسيد و گفت: «دوست دارم که دعايم مستجاب شود، حضرت فرمود: خوراک خود را پاک نموده و در شکم خود حرام وارد نکن».[8] اين آثار واقعى است که با خوردن مال حرام به وجود مىآيد که تاريکى قلب مىآورد و نورانيّت را گرفته، توفيقات را سلب مىکند و مانع استجابت دعا مىشود.[9]
[1]. قال رسولُ اللَّهِ (صلى الله عليه و آله و سلم): «اقَلُّ ما يَكونُ في آخِرِ الزَّمانِ أخٌ يُوثَقُ بِهِ أوْ دِرْهَمٌ مِنْ حَلالٍ»؛ حرّانى، ابن شعبه حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول (صلی الله علیه و آله)، محقق/ مصحح: غفارى، على اكبر، ص 54.
[2]. مكارم شيرازى، ناصر، گفتار معصومين (علیهم السلام)، ص 31 و 32.
[3]. «مَوَدَّةُ أَبْنَاءِ الدُّنْيَا تَزُولُ لِأَدْنَى عَارِضٍ يَعْرُضُ»، تميمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، محقق/ مصحح: درايتى، مصطفى، ص 137، ح 2404.
[4]. «وُدُّ أَبْناءِ الْآخِرَةِ يَدُومُ لِدَوامِ سَبَبِه»، همان، ص 417، ح 9543.
[5]. گفتار معصومين (علیهم السلام)، ص 32.
[6]. همان.
[7]. طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، مقدمه: بلاغى، محمد جواد، ج 2، ص 672؛ محدث نورى، میرزا حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، محقق: گروه پژوهش مؤسسه آل البیت (علیهم السلام)، ج 13، ص 333، ح 18.
[8]. «وَ قَالَ (علیه السلام) لِمَنْ قَالَ لَهُ أُحِبُّ أَنْ يُسْتَجَابَ دُعَائِي قَالَ لَهُ طَهِّرْ مَأْكَلَكَ وَ لَا تُدْخِلْ بَطْنَكَ الْحَرَامَ». حلى، ابن فهد احمد بن محمد، عدة الداعي و نجاح الساعي، محقق/مصحح: موحدى قمى، احمد، ص 139.
[9]. گفتار معصومين (علیهم السلام)، ص 32.