کپی شد
کشور امام زمان (علیه السلام) و ابتلای به شرور و بلاها
شبهه: مگر این‌جا کشور امام زمان و اهل‌بیت (علیهم السلام) نیست؟! پس این همه بلا و مصیبت عمومی در غرب، شرق، جنوب و شمال آن برای چیست؟! چگونه می‌توان این‌ها را تبیین کرد؟
پاسخ:
اولاً؛ نظام جهان بر پایه زنجیره اسباب و مسببات جریان دارد. در این نظام هر معلولی، علت یا عللی دارد. حوادث طبیعی، چه سودمند و چه زیان‌بار، دارای زمینه‌ها و عللی است که از آن تخلف نمی‌کند. چه کشوری که مردم آن به امام زمان (علیه السلام) اعتقاد دارند و چه کشورهایی که چنین اعتقادی ندارند، از این دایره خارج نیستند، البته علل حوادث در علت‌های مادی منحصر نیست و بسیاری از حوادث طبیعی، زمینه‌ها و علل معنوی هم دارد؛ هرچند علل معنوی معمولا توسط علل مادی اثر خود را نشان می‌دهد؛ مثلا بی‌اعتنایی به امور اخلاقی، ظلم‌ها و حق‌کشی‌های فراگیر، ممکن است موجب کاهش باران و خشک‌سالی شده و از این راه بر رشد نیازمندی‌های غذایی یک جامعه تأثیر منفی بگذارد. پس سنت‌های الهی در همه جای جهان به یک منوال است و استثنایی در آن نیست. حتی در اموری که ما آن را استثنا می‌پنداریم، باز بر اساس سنت و سببی انجام می‌گیرد.
اعتقاد به امام زمان (علیه السلام) نیز در زمره علل معنوی است که به همراه عمل به ارزش‌های مورد رضایت آن حضرت، به‌یقین موجب بروز و ظهور خیرهای معنوی فراوانی می‌شود. حتی ممکن است با دعای آن حضرت برخی از بلاهای بنیان‌کن از جامعه مهدوی برطرف شود، اما این اعتقاد به معنای این نیست که چنین کشور و جامعه‌ای یکسره از دیگر کشورها متفاوت شده و سنت‌های دیگری بر آن حاکم شود. در دوران حیات پیامبر و حکومت امام علی (علیهما السلام) هم با وجود این‌که آنان در میان امت حضور دارند، لکن حضورشان از پیدایش همه شکست‌ها، تنگناها و مشکلاتی که به صورت طبیعی یا در اثر کوتاهی‌ها و خطاهای انسانی پدید می‌آید، جلوگیری نکرده است؛ زیرا آنان بندگان محض و خالص خدایند و بر اساس اراده، مشیت و سنت‌های الهی در نظام آفرینش حرکت می‌کنند.
ثانیاً؛ بلاها، مصیبت‌ها و شرور لازمه عالم مادی است و حذف مطلق شرور از صحنه زندگی انسان، مساوی با فانی شدن نظام عالم مادی است. فارابی؛ فیلسوف بزرگ اسلامی در این باره می‌گوید: «خدا که در قدرت، حکمت و علم خود تام است، تمامی افعال او کامل و بدون نقص و عیب است و آفات و شروری که بر اشیای طبیعی عارض می‌شود، ضروری عالم ماده و طبیعی است. عالم ماده، نمی‌تواند خیر محض را بپذیرد.»[1] با توجه به این مطلب، تصور این‌که ایران، چون کشوری اسلامی و شیعی و مورد عنایت اهل‌بیت (علیهم السلام) و امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است، باید از هرگونه بلا، مصیبت و شرّی در امان باشد، تصوری نادرست است؛ مکّه مکرّمه و خانه خدا (کعبه) که مقدس‌ترین مکان اسلامی است، بارها گرفتار سیل شده و خانه خدا ویران گشته است. حال کسی نگفته که چون کعبه در مکه قرار دارد، نباید سیل آن‌جا را خراب کند! هیچ‌گاه تقدس اماکن، نقش پیشگیرانه انسان‌ها در مقابله با بلاها را از بین نبرده و نخواهد برد. درست است که کشور ایران نسبت به کشورهای دیگر بیش‌تر مورد عنایت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است و این امر در حوادث بسیاری به اثبات رسیده، ولی این باعث نمی‌شود که از عوامل پیش‌گیری از بلاها غفلت ورزیم. درباره بیماری ویروس کرونا نیز رعایت امور بهداشتی و پزشکی، و روان‌شناسی در راستای نظام علی و معلولی است و رعایت آن بر همه انسان‌ها واجب است؛ هم‌چنان‌که توبه، دعا، توسل و پناه بردن به خداوند و اؤلیای پاکش نیز باید به صورت جدی مورد توجه قرار گیرد.
ثالثاً؛ برخی از این بلاها و شرور از آزادی و اختیار انسان‌ها در عمل ناشی است. خداوند متعال به انسان نعمت آزادی و اختیار ارزانی داشته و خوبی‌ها و بدی‌ها را نیز به او الهام کرده است. هم‌چنین دستورهای سعادت‌بخشی را از طریق رسولان برای تکامل به انسان نازل فرموده است. برخی از انسان‌ها با اختیار خویش اعمال شرورانه‌ای انجام می‌دهند که لازمه آن، رنج و عذاب دیگران است؛ بنابراین برخی از شرور و بلاها از شرارت انسان‌ها حاصل می‌شود. درباره شیوع برخی بیماری‌ها؛ مانند ایدز طبق تحقیقات برخی متخصّصان، عامل اصلی این بیماری ارتباط جنسی نادرست است؛[2] بنابراین این‌گونه بیماری‌ها ناشی از خطای انسان‌هایی است که از اختیار خود سوءاستفاده می‌کنند!.
رابعاً؛ صرف انتساب مردم یک جامعه به اسلام موجب نمی‌شود که سنت‌های الهی در باره آنان تغییر کند و آن مردم از گزند حوادث جهان محفوظ و مستثنا باشند. برخی از شرور و بلاها و نیز خیرها و نعمت‌ها، صرفاً ناشی از قرار گرفتن کشور یا منطقه‌ای در شرایط خاص اقلیمی است، البته بسیاری از زمینه‌ها و علل خیرات و شرور به رفتارهای انسان‌ها وابسته است و در این خصوص تفاوتی میان مسلمان و نامسلمان نیست؛ مثلا نظم، سخت‌کوشی، علم‌آموزی، برنامه‌ریزی، آینده‌نگری، حق‌طلبی، اتحاد و انسجام اجتماعی و مانند این‌ها، زمینه و عامل بسیاری از خیرهای عمومی و خصوصی است. حال اگر مسلمانان به این امور بی‌توجه باشند، طبیعتا از آثار مثبت آن نیز محروم شده و به پیامدهای منفی فقدان آن گرفتار می‌شوند. گرفتاری‌های مردم در کشورهای اسلامی در بسیاری از موارد از بی‌اعتنایی به سنت‌های الهی و عمل نکردن به فرمان‌های دین است؛ نه ناشی از مسلمان بودن آن‌ها.[3]
[1]. مرکز مطالعات و پاسخ‌گویی به شبهات ـ حوزه‌های علمیه، مجموعه «اول» پاسخ به شبهات پیرامون «کرونا»، شبهه 18، به نقل از: فارابی، تعلیقات، تحقیق و مقدمه و پاورقی جعفر آل یاسین، ص 46.
[2]. سایت ایران اچ آی وی، «منشأ ایدز (ویروس HIV) کجاست؟».
[3]. مرکز مطالعات و پاسخ‌گویی به شبهات ـ حوزه‌های علمیه، مجموعه «اول» پاسخ به شبهات پیرامون «کرونا»، شبهه 18.