کتابت حدیث توسط امام علی (علیه السلام)

شیعه و سنی احادیثی را نقل نموده اند که دلالت می نماید بر این که أميرالمؤمنين (علیه السلام) شأن خاصی در اخذ علوم از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و كتابت أحاديث آن حضرت و ثبت سنت‌های قولی و فعلی ایشان داشته و این جایگاه را غیر آن حضرت نداشته است.[1]

از حضرت علی (علیه السلام) سؤال شد: چه شده که شما در بین اصحاب رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بیشترین احادیث را روایت نموده‌اید؟ فرمود: به این جهت که هرگاه من از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) سؤال می کردم، آن حضرت به من پاسخ می داد و هرگاه من ساکت می شدم، ایشان آغاز می کرد.[2]

شیخ حر عاملی در کتاب خود ابتدا به نقل از ابن شهرآشوب می نویسد: صحيح آن است که اولین کسی که در اسلام تصنیف و تألیف داشت، امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) بود…، سپس خود می گوید: روایات متواتری وارد شده که پیامبر (صلی الله علیه و آله) به امیرالمؤمنین (علیه السلام) امر فرمود: جمیع آن چه که از سوی خداوند متعال نازل شده و همه تأویلات را بنویسد، بلکه جمیع سنت و آن چه که از احادیث و احکام شرعیه از جانب پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) القاء شده، بلکه تمام اتفاقات گذشته و آینده تا روز قیامت را بنویسد. همچنین امر فرمود: این مطالب را برای شرکای خود بنویسد. امام علی (علیه السلام) عرض کرد: شرکای من چه کسانی هستند؟ فرمود: امامان از فرزندان تو با مقام عصمتی که دارند. علاوه بر اینها کتاب علی (علیه السلام)،[3] مصحف فاطمه (علیها السلام)،[4] جفر، جامعه، صحیفه فرائض و غیر اینها،[5] از مکتوبات علی (علیه السلام) که با دست مبارک خویش و با املاء رسول خدا (صلی الله علیه و آله) ]و املاء فاطمه زهرا (علیها السلام)[ نوشت، بیشتر از آن است که به شمارش آید و مشهورتر از آن است که مخفی ماند و نصوص آن به‌حد تواتر رسیده است.[6]

[1]. احمدى ميانجى، میرزا علی، مكاتيب الرسول (صلّى الله عليه و آله)، ج ‏1، ص 404.

[2]. كاتب واقدى، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، محقق: عطا، محمد عبدالقادر، ج ‏2، ص 258.

[3]. کتاب امام علی (علیه السلام) دارای ویژگی هایی است که عبارتند از: املاء رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و خط امیرالمؤمنین (علیه السلام)، جامعیت (دربرداشتن تمام نیازهای امت اسلام و جامعه بشری در هر عصر و نسل و زمان و مکانی)، جاودانگی، و از اسرار امامت بودن. لازم به ذکر است که در احادیث امامان (علیهم السلام) از این کتاب امام علی (علیه السلام)، با نام های دیگری مانند «جامعه» نیز یاد شده است. ر.ک: سایت حوزه نت، مقاله «کتاب علی علیه السلام از نگاه تحقیق».

[4]. مصحف فاطمه نام کتابی است که در ایام حزن و اندوه حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام) در غم از دست دادن پدر بزرگوارشان و ظلمی که به امام علی (علیه السلام) شد، نگاشته شد. مطالب این کتاب به وسیله فرشته مخصوص یا جبرئیل به حضرت فاطمه (علیها السلام) القا شده و به دست خط مبارک علی (علیه السلام) نوشته شد. این کتاب مشتمل بر حوادث غیبی و اسرار آل محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) است و از نشانه های امامت بوده و در نزد امامان دست به دست گشته است و اکنون در دست امام زمان حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.

[5]. با توجه به این ‌که این احتمال هم وجود دارد که این کتاب‌ها صرفا نام‌های مختلف برای یک کتاب نباشند؛ لذا توضیح موارد اخیر در ادامه همین مقاله خواهد آمد.

[6]. حر عاملى، محمد بن حسن، الفوائد الطوسية، محقق/ مصحح: لاجوردى حسينى، سيد مهدى و درودى، محمد، ص 242 و 243‌.