چکیده مقاله نواب اربعه

در عصر غیبت صغری، نوّاب اربعه که چهار نفر (1. عثمان بن سعید عمری 2. محمد بن عثمان عمری 3. حسین بن روح نوبختی 4. علی بن محمد سمری) از بهترین و شایسته‌ترین یاران و اصحاب امام هادی، امام حسن عسکری و امام مهدی (علیهم السلام) بودند، یکی پس از دیگری برای امر نیابت و واسطه بین مردم و امام غایب‌شان از طرف امام مهدی (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) برگزیده شدند.

شاخصه تعیین غیبت صغری در مقابل غیبت کبری به‌این است که نائبان امام زمان (علیه السلام) به‌طور خاص از طرف آن‌حضرت انتخاب و همواره توسط نائب پیشین اعلام می‌شدند، البته امام زمان (عليه السلام) وكلاى ديگرى نيز در مناطق مختلف داشت.

نظر به‌این‌که عده‌ای با ادعای نیابت خاص مدعی ارتباط با امام زمان (علیه السلام) بودند، شيعيان هم تا کراماتی که دال بر راست‌گوئى و صحت نيابت آن‌ها باشد، از آن‌ها آشكار نمى‏گرديد، گفتار آن‌ها را نمى‏پذيرفتند، بر این اساس از نواب اربعه کرامات ظهور کرده است.

در زمان نواب خاص (زمان غیبت صغری) افراد انگشت‌شماری از شیعیان بودند که با وجود این‌که از اصحاب امام عسکری (علیه السلام) بودند، ولی به انگیزۀ ریاست طلبی و کسب مقام و موقعیت شخصی به مخالفت با نواب اربعه پرداختند.

نواب اربعه، از هر نظر مورد اعتماد حضرت مهدی (علیه السلام) بوده‌اند. از این جهت نقش و وظایف آنان بسیار سنگین و حساس بود؛ زیرا تمام وظایفی که برعهدۀ امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) بود، اما به واسطۀ غیبت مصلحت نبود که خود آن‌حضرت به‌صورت مستقیم انجام دهند، از طریق نواب اربعه انجام می‌شد.

یکی از وظایف نواب اربعه تلاش در جهت رسواسازی این مدعیان دروغین و ابلاغ پیام امام زمان (علیه السلام) به شیعیان در زمینه لعن و تبرّی از این افراد بود.

یکی از اقداماتی که نواب خاص انجام دادند از بین بردن تردیدهایی بود که برخی پیرامون وجود مبارک امام زمان (علیه السلام)، داشتند.

تعیین وکیل بهمنظور اداره امور نواحی مختلف و ایجاد رابطه میان شیعیان و امامان، حداقل از زمان امام کاظم (علیه السلام) به‌بعد معمول بود. پس از آغاز غیبت، تماس مستقیم وکلا با امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) قطع شد و محور ارتباط با شیعیان، نواب خاصی بودند که از سوی امام دوازدهم، تعیین می‌شدند.

پنهان نگاه داشتن امام و مشخصات او، یکی از اقدامات اساسی نایبان خاص بوده است. از گزارش‌های تاریخی و روایات چنین برمی‌آید که امام در عراق، مکه و مدینه بوده و به‌نحوی زندگی می‌کرده که نایب خاص می‌توانسته با وی ملاقات کند.

نواب اربعه پرسش‌های فقهی و شرعی شیعیان را برای امام مهدی (علیه السلام) بیان می‌کردند و پس از دریافت پاسخ، به مردم می‌رساندند.