کپی شد
چکیده مقاله نهج البلاغه
نهج‌البلاغه کتابی است که پس از قرآن کریم و احادیث نبوی، مهم‌ترین منبع شناخت اسلام و ارزش‌های دینی است. سید رضی به عنوان یکی از عالمان بزرگ شیعی در اواخر قرن چهارم قمری این کتاب را جمع‌آوری کرده‌است.
منبع سید رضی برای گردآوری سخنان حضرت علی (علیه السلام) بسیار غنی و گسترده بوده؛ چرا که او برای جمع‌آوری این کتاب از دو کتابخانه بزرگ بغداد بهره برده‌است.
محتوای نهج البلاغه از سه بخش تشکیل شده‌است. بخش اول، منتخبی از خطبه‌های امیرالمؤمنین است که شامل ۲۴۱ خطبه می‌شود.
بخش دوم؛ شامل نامه‌های آن‌حضرت می‌شود که این بخش ۷۹ قسمت دارد.
بخش سوم؛ حکمت‌ها و یا کلمات قصار آن‌حضرت را دربر می‌گیرد که این بخش نیز شامل ۴۸۰ جمله کوتاه است.
کتاب شریف نهج البلاغه به‌دلیل برخورداری از فصاحت و بلاغت فوق العاده، از ارزش بسیار بالایی برخوردار است که بعد از قرآن، بیشترین نسخه‌های خطی، شرح و تفسیر را در فرهنگ اسلامی به‌خود اختصاص داده و بسیاری از متون ادبی فارسی و عربی بعد از قرآن از نهج‌البلاغه تأثیر پذیرفته‌اند.
کلام نهج‌البلاغه پایین‌تر از کلام خالق و بالاتر از کلام مخلوق عنوان شده‌است، در واقع دیدگاه جامع امام علی (علیه السلام) درباره خدا، انسان، جهان، مبدأ و معاد است. در این کتاب مکارم و سجایای اخلاقی و صفات پسندیده‌ای که لازمه شخصیت انسان کامل است، بیان شده‌است. هم‌چنین در این اثر گران‌بها در مورد رسالت پیامبران، امامت، وصایت، حکومت و رهبری، حقوق فرد و اجتماع، وصف مظاهری از زیبایی‌های طبیعت، روحیات منافقان و کافران و هم‌چنین پاره‌ای از رخدادهای صدر اسلام و معرفی ناکثین، مارقین و قاسطین سخن گفته شده‌است.
نهج‌البلاغه به زبان‌های مختلف ترجمه شده که شمار ترجمه‌های آن بیش از ۱۰۰ عنوان است.
دانشمندان متعددی قبل از سید رضی خطبه‌ها و سخنان امام علی (علیه السلام) را جمع آوری کرده‌اند و همان اسناد و کتاب‌ها بخشی از منابع سید رضی برای جمع‌آوری نهج‌البلاغه بوده‌است.
با توجه به این‌که نهج‌البلاغه گزیده سخنان امام علی (علیه السلام) است، بعد از سید رضی بسیاری از علما تلاش کردند دیگر سخنان امام را که در نهج‌البلاغه نیامده‌است، اما در کتابهای دیگر وجود دارند را جمع آوری کرده و بر نهج‌البلاغه بیفزایند.
هم‌چنین برخی از اندیشمندان تلاش کرده‌اند تا روایات حضرتشان که در نهج البلاغه نیست را در کتابهای مستقلی گردآوری کنند.
برخی از این روایات، عباراتند از:
- خطبه البیان.
- خطبه بدون نقطه.
- خطبه افتخاریه.
- خطبه تُطُنجیه.
- خطبه بدون الف امام علی (علیه السلام).
در پایان ذکر این نکته جالب توجه است که؛ کتاب «نزهة الابصار و محاسن الآثار»، نوشته ابوالحسن علی بن مهدی طبری مامطیری در قرن چهارم هجری (پیش از سید رضی)، به زبان عربی و در موضوع تاریخ و سیره می‌باشد، بیشترین مطالب آن راجع به مولی الموحدین علی بن ابى‌طالب (علیهما السلام) و سخنانشان می‌باشد.