چکیده مقاله مفهوم شناسی تقیه

یکی از واژه‌هایی که در دین اسلام مورد بحث قرار گرفته، واژه تقیه است. در این میان از جمله مطالبی که در باره این واژه مطرح است، مبحث مفهوم شناسی این واژه می باشد.

گفته شده این واژه از جهت ماده؛ یعنی حروف اصلی کلمه، «و»، «ق» و «ی» و هم‌ریشه با واژه «تقوا» و از مصدر ثلاثی مجرد، «وقی» و «وقایه» است.

بر این اساس برخی «تقیه» و «تقوی» را اسم مصدر وقایه دانسته و برخی آن را مصدر باب «اِتَّقی یَتَّقی» و به معنای صیانت، خودنگهداری و محافظت از خویش می دانند.

تقیه با دروغ کاملا متفاوت است ولی گاهی ممکن است بخشی کوچکی از انواع تقیه که به صورت گفتاری است، مصداق دروغ مصلحتی شود. با عنایت به معنای لغوی توریه که پنهان کردن، پوشانیدن و افشا نکردن راز است، شباهت آن با تقیه معلوم می شود، ولی با دقت در معنای اصطلاحی تقیه با توریه تفاوت آنها مشخص می گردد.

معناهای متعددی در مورد معنای اصطلاحی تقیه گفته شده که یکی از آنها عبارت است از: مخفی کردن حق از دیگران یا اظهار خلاف آن به جهت مصلحتی که مهم‌تر از مصلحت اظهار آن باشد.

واژه تقیه در قرآن وارد نشده، اما در روایات این واژه بسیار استعمال شده است.

آنچه از بررسی مفهوم اصطلاحی تقیه، از دیدگاه دانشمندان اسلامی؛ (اعم از شیعه و اهل سنت)، برداشت می‌شود این است که مضمون دیدگاه‌های هر دو گروه بسیار به هم نزدیک است. در جمع‌بندی دیدگاه‌های هر دو گروه می توان گفت: تقیه؛ این است که انسان به دلیل ترس از دیگران، عقیده و باورهای درونی خود را پنهان نموده، یا سخن و عملی را به دلیل حفظ جان‌، مال و ناموس خود‌، برخلاف عقیده خویش ظاهر کند.