کپی شد
چکیده مقاله قیام مختار
مختار بن ابى عبیده ثقفی به عنوان نماینده محمد بن حنفیه در کوفه قیام نموده و اعلام کرد که به دستور او برای مبارزه با ملحدین و انتقام خون اهل بیت (علیهم السلام) قیام نموده است.
زمانی که میثم تمار با مختار در زندان به‌سر می برد، میثم به او خبر داد که او بر علیه قاتلین کربلا قیام خواهد نمود.
جوهره اصلى قيام مختار، خونخواهىِ امام حسين(عليه السلام) و انتقام از جانيان كربلا بود و مختار به خوبى از عهده اين هدف برآمد.
به نظر می‌رسد امام سجاد (علیه‌السّلام) با قیام مختار موافق بوده‌است؛ هر چند به واسطه شرایط سیاسی که در جامعه حاکم بود، آن حضرت به واسطه تقیه بعضاً هدایای مختار را رد کرده، و یا سخنانی بر علیه او گفته است.
مختار در سال ۶۴ هجری از مکه وارد کوفه شد و شیعیان و بزرگان این شهر را به خود دعوت کرد و از آنان درخواست نمود که جهت گرفتن انتقام خون شهداى کربلا وى را یارى دهند.
مختار براى هدف بزرگى (خونخواهىِ امام حسين(عليه السلام)) که در سر داشت، آرام و قرار نداشت و با شعار «یا منصور امت» و «يالَثاراتِ الْحُسَيْنِ» قیام نمود فرمان داد که قاتلان امام حسین (علیه السلام) را تعقیب کنند. وی گفت به خدا قسم آب و خوراک برای ما ناگوار است تا این‌که زمین را از لوث وجود آن جانیان پاک سازم.
حمله و یورش جوانان شيعه به سربازان حكومتى چنان شجاعانه و فداكارانه بود که تنها پس از سه روز نبرد بى‌امان شهر به تصرّف مبارزان درآمد و حاکم کوفه به سوى بصره گريخت.
یاران مختار که عموما از موالیان و ایرانیان مقیم عراق و شیعیان و دوستداران اهل بیت (علیهم‌السلام) بودند، در اندک مدتى بر بخش‌هایى از عراق تسلط پیدا کردند. درگیرهاى سختى در محله‌ها و میدان‌هاى کوفه پیش آمد. گروه‌هایى کشته و گروه‌هایى تسلیم شدند و مختار وارد قصر شد و فردایش براى مردم سخنرانى کرد، و اشراف کوفه با او بیعت کردند.
مختار پس از آزاد كردن كوفه بر فراز منبر رفت و خطاب به مردم گفت: «تُبايِعُوني عَلى كِتابِ اللهِ وَ سُنَّةِ نَبِيِّهِ وَ الطَّلَبِ بِدِماءِ أَهْلِ الْبَيْتِ، وَ جِهادِ الْمـُحِلِّينَ وَ الدَّفْعِ عَنِ الضُّعَفاءِ»؛ با من بر اساس كتاب خدا و سنّت پيامبرش و خونخواهىِ اهل بيت و جهاد با منحرفان و دفاع از ضعفا بيعت كنيد.
مختار موفق شد تقریباً تمام قاتلان واقعه کربلا را به سزای اعمالشان برساند و به واسطه این کار مایه خشنودی اهل بیت پیامبر (علیهم السلام) گردید. در جریان حادثه کربلا برخی از افراد سرشناس؛ مانند، «عبیدالله بن زیاد»، شمر، خولی، سنان بن انس، جنایات فجیعی را مرتکب شدند که مختار موفق شد آنها را دستگیر کرده و به سزای اعمالشان برساند.
مختار در اجراى مجازات چنان جدّى بود كه كار از قتل قاتلان گذشته و به سوختن، ويران كردن خانه‌هاى آنها كه محلّ توطئه و خيانت بود، رسيد، ولى همه اين سخت‌گيرى‌ها را چيزى جز عدالت و دادگرى نمى‌توان دانست چرا كه جنايات آنها بيش از اين بود.
مختار برای پیشبرد اهداف قیام به پیشنهاد سران شیعه از ابراهیم بن مالک اشتر برای همراهی در قیام دعوت به عمل آورد. ابراهیم ابتدا مردد بود، ولی پس از دیدن نامه محمد بن حنفیه مبنی بر حمایت مختار و شهادت عده‌ای از بر آن، موافقت نمود.
مختار پس از قلع و قمع قاتلان امام حسین(علیه السلام) ابراهیم را بدرقه کرده و به سوی شام فرستاد. از آن طرف نیز عبیدالله بن زیاد با لشکر زیادی برای مقابله با ابراهیم عازم شد و دو لشکر در نزدیکی‌های موصل به هم برخورد کردند.
این جنگ با به هلاکت رسیدن افرادی مانند عبیدالله بن زیاد، حصین بن نمیر و شرحبیل بن ذی الکلاع به پیروزی ابراهیم تمام شد.
ابراهيم سر ابن زياد را به كوفه نزد مختار فرستاد. او نيز آن را نزد محمد بن حنفیه و امام سجّاد(عليه السلام) فرستاد كه امام با ديدن آن شاد شد.
اما مصعب بن زبیر که به کوفه هجوم آورده‌بود، با همکارى ضدانقلاب کوفه، سپاهیان مختار را پس از نبردى سنگین وادار به شکست کرد.
مختار در ۱۴ رمضان سال ۶۷ قمرى، به شهادت رسید. پس از کشته شدن وى، حدود هفت هزار نفر از یاران وى که در دار الاماره محاصره بودند، همگى دستگیر شده و با قساوت تمام مصعب کشته شدند.