کپی شد
چکیده مقاله شیخ بهایی
بهاءالدین عاملی، محمدبن عزّالدین حسین، مشهور و معروف به شیخ بهائی و متخلص به بهائی، فقیه، حکیم، منجم، ریاضیدان، شاعر، ادیب، فیلسوف و دانشمند ذوفنون قرن دهم و یازدهم است. وی در ۱۷ محرم سال ۹۵۳ ق در جَبَع یا جباع، از قُرای جبل عامِل و شهر بعلبک کشور لبنان به‌دنیا آمد. نسبِ وی به حارث هَمْدانی (متوفی 65 قمری) از اصحاب حضرت علی (علیه السّلام) می‌رسد؛ ازاین‌رو به حارثی هَمْدانی نیز شهرت دارد.
پدر شیخ بهایی، عزالدین حسین بن عبدالصمد (۹۱۸ – ۹۸۴ ق) از فقیهان و دانشوران بزرگ قرن دهم هجری بود. در منابع، اطلاعی از نام مادر وی به‌دست نیامد. همسر مرحوم شیخ، دختر شیخ علی بن هلال کرکی معروف به شیخ علی مِنشار عاملی، زنی دانشمند بود.
مرحوم شیخ بهایی از محضر اساتید متعددی بهره برده و شاگردان ممتاز و نمونه‌ای که هر یک از آن‌ها، از بزرگان و شخصیت‌های برجسته علمی به‌شمار می‌آیند، تربیت نموده است
شیخ بهایی بسیار اهل سفربوده، تا جایی که حدود ۳۰ سال از عمر شریف خود را در سفر گذراند و به شهرها و کشورهای گوناگونی سفر نمود. او در مدت 78 سال عمر خود، با چهار تن از سلاطین صفوی به‌نام‌های شاه طهماسب، شاه اسماعیل دوم، سلطان محمد خدابنده و شاه عباس اول هم عصر بوده است.
شیخ بهایی دارای اخلاق و صفات فاضله و عالیه بود. او مردی بود که از تظاهر و فخرفروشی نفرت داشت. او هم‌چنین شخصیتی تآثیرگذار بود که با شناخت و درک جایگاه و موقعیت حساس زمان خود، اقدامات علمی، تاریخی، عمرانی متعددی را صورت داد و خدمات ارزنده‌ای به کیان اسلام، تشیع و مردم زمان خود نمود.
وی از نظر اندیشه و مکتب، حکیمی جامع و تمدنساز بود و طریق عرفان اجتماعی را پیشه خود ساخته بود و آثار علمی فراوانی اعم از مجموعه کتاب‌ها و رساله‌های علمی، در علوم مختلف از خود به‌جای گذاشت که تعداد آن‌ها را حدود ۱۲۳ عنوان ذکر کرده‌اند. در باره از دیدگاه سیاسی شیخ بهایی گفته‌اند که منزلت حکومت و جایگاه حاکم در جامعه بشری را نسبت به رعیت؛ مانند منزلت روح برای جسد و سر به بدن می‌دانست. او آثار متعدد معنوی و مادی؛ مانند تربیت شاگردن بزرگ و کارهای عمرانی از خود به‌یادگار گذاشت.
سرانجام مرحوم شیخ در شب چهارم شوال سال 1030 قمری بیمار شد و در شب 11 شوال درگذشت و بنابر وصیت خود او در حرم مطهر امام رضا (علیه‌السلام)، پائین پا، در جایى كه هنگام توقف در مشهد در آنجا درس مىگفت، به خاك سپرده شد.