چکیده مقاله حنفیه

«حنفیه»‏ یکی از مذاهب چهارگانه اهل‌سنت است. بنیان‌گذار مذهب حنفیه، ابوحنیفه است و پیروان مذهب فقهی وی را حنفیه می‌نامند. طریقه و شیوه ابداعى او در فقه به نام وى، «فقه حنفى» خوانده مى‏شود. در اصول، همه حنفی‌ها از یک مذهب پیروی نمی‌کنند، بلکه برخی از مذهب سنّت و جماعت، گروهی از مذهب اعتزال و خود ابوحنیفه نیز از مذهب «زیدیه» یا «مرجئه» پیروی می‌کرد.

ابوحنیفه و به تبع وی حنفیه، «اصحاب رأی» شمرده می‌شوند. ابوحنیفه با وجود اصرار و تأکید بر احکام تعبدی و سنت نبوی، اخبار و روایات غیرقطعی را برای فتوا دادن کافی نمی‌دانست.

حنفیه با پیروی از ابوحنیفه، دارای دیدگاه‌های منحصر به فردی هستند که آنان را از دیگر مذاهب جدا می‌سازد که برخی از آن‌ها عبارتند از: رؤیت خداوند متعال در دنیا یا در آخرت، شكسته خواندن نماز در سفر، جایز نبودن امامت غیر قرشى، و شكسته شدن وضو با خنده قهقهه.

برخی دانشمندان مذهب حنفیه در رشد و تفوّق مذهبشان تأثیر به‌سزایی داشتند؛ مانند: شیبانی، زفر بن هذیل، ابوحفص کبیر، زمخشرى، فضل اللّه بن روزبهان خنجی اصفهانی، شیخ سلیمان حنفى قندوزى، و حاكم حسكانى.

کتاب‌هایی بنابر مذهب حنفیه و یا در توضیح آن مکتب نوشته ‌شده ‌است؛ مانند: «مسند ابوحنیفه»، «الفقه الاكبر»، «الفتاوی الطرسوسیة»، «ذخیرة الناظر فی الأشباه و النظائر»، «وفیات الأعیان من مذهب أبی حنیفة النعمان»، «تحفة السائل إلى أجوبة المسائل».

مذهب ابوحنیفه در زمان عباسیان،  قانون عباسى‏ها، و بعدا سلجوقی‌ها، مغول‏ها، عثمانى‏ها و دیگران بود و در حال حاضر در عراق، ترکیه، قفقاز، کشور‌های حوزه بالکان، افغانستان، هند، چین، پاکستان و بسیاری از کشور‌های آسیای مرکزی، بیشتر اهل‌سنت، حنفی مذهب هستند.