چکیده مطالب مفهوم شناسی سنت (روش ها)

سنت (روش ها) در لغت راه، روش و طریقت و دستوری است که وضع می گردد و جمع آن سُنَن است. روش ها و سنت ها، مجموعه دستوراتی هستند که به دو گروه بشری (فردی و اجتماعی) و الهی (ایجاد و تأثیر) تقسیم می گردند.

سنت الهی یا روش خداوند در آفرینش موجودات را سنت ایجاد و در اداره موجودات آفریده شده را سنت تأثیر می نامیم. روش خداوند در اداره موجودات دو گونه است؛ 1. در امور دنیوی (سنت تکوینی که به دو شکل ذاتی و عرضی است) 2. در امور اخروی (سنت تشریعی) .

سنت تکوینی: روش حاکم در دنیا و طبیعت است که انسانها در طول زندگی خویش با آن مواجهند؛ در ناشکری و تعامل نادرست با آنها، تأثیر، عقوبت و بلایای طبیعی آن، امری حتمی و غیرقابل تغییر است مثل سوزاندن آتش؛

سنت تکوینی ذاتی: چنانچه در تعامل نادرست با سنت تکوینی، تأثیر، عقوبت و بلایای طبیعی آن، آنی است و از تصور علت تأثیر، تأثیرپذیری معلول به ذهن خطور می کند بطوری که بدون آن تصور نمی شود مثل سوزاندن آتش، آن را سنت تکوینی ذاتی می نامیم.

سنت تکوینی عرضی: و چنانچه در تعامل نادرست با سنت تکوینی، تأثیر، عقوبت و بلایای طبیعی آن، آنی نباشد و از تصور علت تأثیر، تأثیرپذیری معلول به ذهن خطور نمی کند بطوری که بدون آن تصور می شود مثل سنت تلاش که هر کس به اندازه تلاشش، بهره مند می گردد.

سنت تشریعی: سنت خداوند در امور آخرتی است که تعامل درست با این گونه سنت ها، سعادت آخرت را قطعا بدنبال دارد و در ناشکر و تعامل نادرست، عقوبت ابدی آخرت، امری قطعی، ثابت و غیرقابل تغییر خواهد بود مگر آن که توبه نماید. تأثیر این سنت آنی نیست و انسانها تا قبل از مرگ، فرصت جبران دارند؛ مثل سنت انسان گنهکار و کافر، وارد بهشت نمی شود مگر آن که توبه کند.

از الفاظ مترادف سنت (روش ها) در زبان انگلیسی: Tradition , customو در زبان عربی: التقلید و التقالید، الادب و الآداب، السنة، الطریقة و الطرق، الاسلوب، العادة و العادات، المیراث، التراث، النوامیس، العرف و در زبان فارسی: روش، سیرت، قانون، طریقه، سرشت، طبیعت، شریعت، آداب، رسوم، سنن و عرف می توان نام برد.

قضا و قدر، عدل، آداب و رسوم، عرف از اصطلاحات اخص سنت و اصطلاحاتی همچون علت و معلول، جبر، تفویض، و امر بین الامرین از اصطلاحات وابسته به آن است.