کپی شد
چکیده مطالب تکبر
یکی از خطرناک‌ترین صفات رذیله‌ای که ممکن است انسان را به خود مشغول کند؛ تکبر است. تكبر دارای آفات بسیار و گزند بیشمار است.
تکبر در لغت به معنای تَعَظُّم (خود را بزرگ پنداشتن) آمده است. تکبر، صفتی است که از خود بزرگ بینی حاصل شود.
تکبر سبب ایجاد بسیاری از اخلاق فاسد و مانع نیکی است. این صفت از گناهان نابخشودنی در درگاه خداوند است.
در قرآن کریم نیز تکبر از صفات بسیار نکوهیده بشر شمرده شده است. در برخی آیات به کلمه متکبر تصریح شده است؛ مانند آیاتی که دوزخ را جایگاه متکبران معرفی می‌کنند.
در برخی آیات نیز با کلمات مستکبر و استکبار و مُختالٍ فَخور (خرامنده فخرفروش)؛ به این معنا اشاره دارد. همچنین نخستين صفت از صفات رذيله كه در داستان انبياء و آغاز خلقت انسان به چشم مىخورد و به اعتقاد بسيارى از علماى اخلاق، ریشه همه مفاسد و مادر همه رذايل اخلاقى و ريشه بسیاری از بدبختی‌ها و صفات زشت انسانى است، تكبر و استكبار مىباشد كه دراين زمينه، داستان شيطان به هنگام آفرينش آدم (علیه السّلام) و امر به سجود فرشتگان و همچنين ابليس براى او، داستانى بسيار تكان دهنده و عبرت انگيز است.
در منابع حديثی نیز، روايات زيادى در باره مذمت تكبر و تفسير حقيقت آن و علاج و آثار آن آمده است.
تکبر دارای تقسیماتی است؛ در یک تقسیم بندی می‌توان تکبر را به سه بخش تقسیم کرد:
1. تکبر در برابر خداوند، مثل تكبر فرعون و نمرود.
2. تکبر در برابر پیامبران و اولیاء الهی، مثل تكبر كفار.
3. تکبر در برابر بندگان خدا.
همچنین در تقسیمی دیگر «تكبر» به دو قسم تقسیم شده است:
1. ممدوح و پسندیده: که این قسم در مورد خداوند به كار مىرود، چون بزرگى و کبریایی مختص ذات مقدس حق تعالی است.
2. نكوهيده و مذموم: كه در مورد غير خدا به‌كار مىرود.
تکبّر دارای درجاتی نیز می‌باشد که عبارتند از:
1. تکبر قلبی، زبانی و عملی به صورت هم‌زمان است.
2. تکبر قلبی و عملی با هم‌دیگر است.
3. تکبر قلبی تنها است.
در پایان باید گفت: ایجاد تکبر در افرد انسان، به‌واسطه اسباب و عواملی حاصل می‌شود که از جمله آنها می‌شود به عوامل زیر اشاره کرد:
1. علم؛ 2. اعمال نیک و عبادات است؛ 3. داشتن نسب و حسب عالی؛ 4. جمال و زیبایی و حسن ظاهر. 5. داشتن مال و ثروت فراوان؛ 6. داشتن قدرت و نیروی جسمانی و بدنی ستبر؛ 7. فزونی فرزندان و اقوام و یاران و مددکاران و یا فزونی شاگردان؛ 8. انحرافات اخلاقی؛ 9. جهل و حماقت.