چکیده اخباری گری

«اخباری گری» یا «اخبارى»، بر گروهى از فقهاى شيعه اطلاق مى‌گردد كه خط مشى عملى آنان در دست­يابى به احكام شرعى و تكاليف الاهى، پيروى از اخبار و احاديث است نه روش‌هاى اجتهادى و اصولى.

با پايان يافتن عصر حضور امامان (عليهم السّلام) و آغاز عصر غيبت صغرا در سال 260 (ه‍.ق)، در چگونگى دست­يابى به احکام شرعى، نگرشی پدید آمد که امتداد خط مشى عصر حضور بود و بيشتر ياران ائمّه (عليهم السّلام) بر آن بودند و آن، بسنده کردن به احاديث و عدم تجاوز از آن در دست­ يابى به احکام شرعى بود.

از جهت اعتقادی مکتب اخبارى گری را می توان در محورهاى زیر خلاصه کرد:

1. اخباريان، ادلۀ احکام را تنها کتاب و سنت مى‌دانند. بعضى از آنها نیز دليل را تنها سنت ذکر مى‌کنند.

2. اجتهاد، نزد اخباریان، حرام است.

3. در نگرش اخبارى، تقلید از غیر معصوم (علیه السّلام) جایز نیست.

4. اخباریان، دست­یابى به احکام شرعى را از راه گمان (ظنّ)، حرام و تنها راه تحصیل احکام را علم و اطمینان مى‌دانند.

5. اخباریان، احادیث را دو قسم مى‌دانند: صحیح و ضعیف.

6. در مکتب اخبارى، تمامى احادیثى که در «کتب اربعه» (کافى، استبصار، من لا یحضره الفقیه و تهذیب) آمده، بلکه در دیگر کتاب‌هاى حدیثى که عالمان بزرگ شیعه آن‌ها را تدوین کرده و به صحّت احادیث نقل شده گواهى داده‌اند، صحیح مى‌باشد و مى‌توان بر طبق آن عمل کرد.

7. در مکتب اخبارى، اشیاء یا حلال هستند یا حرام و یا مشتبه و چنانچه حلیت و حرمت چیزى معلوم نباشد و نصّى از معصومان (علیهم السّلام) دربارۀ آن نرسیده باشد، باید در فتوا، توقّف و در عمل، احتیاط کرد.

شایان ذکر است که علل و عوامل پیدایش و گسترش تفکّر اخباری گری و نقد این تفکر و همچنین آثار منفی و مثبت این رویکرد و تداوم، از جمله مباحث مهمی است که باید به آن پرداخت.