ویژگی های شخصیتی مسلم بن عقیل

درباره شخصیت و ویژگی‌های اخلاقی حضرت مسلم اطلاعات ما بسیار ضعیف است. اما در این که او فرد بسیار آگاهی بوده شکی نیست؛ چون در محضر امیرالمومنین، امام حسن و امام حسین (علیهم السلام) شاگردی کرده و فرد خود ساخته ای است که نه تنها خویش، بلکه خانواده خود را به گونه ‌ای پرورش داده که به ولایت اهل بیت (علیهم السلام) به شدت اعتقاد و باور قلبی دارند.[1]

‏از جمله ویژگی های شخصیتی مسلم بن عقیل، می توان به‏ امانت داری، تعهد، سابقه درخشان، بصیرت بالای او در تبعیت از ولایت و جامعیت علمی و عملی وی اشاره کرد. همه اینها سبب شد که امام حسین (علیه السلام)  او را به عنوان نماینده خود برگزیند.

امام (علیه السلام) در معرفی او به مردم کوفه این چنین مرقوم فرمود: «همانا من برادر، پسر عمو و شخص مورد اعتماد اصحابم؛ یعنی مسلم بن عقیل را به سوی شما (مردم کوفه) می فرستم، تا حقیقت امر شما را به من اعلام کند و آنچه از اجتماع شما برای او روشن می شود به من بنویسد».[2]

مردم کوفه نیز به جلالت قدر نماینده امام (علیه السلام) واقف بودند؛ لذا قبل از آمدن «عبیدالله بن زیاد» به کوفه، به خوبی از او استقبال کردند. در مورد جایگاه مسلم نزد امام حسین (علیه السلام)، همین بس که وقتی خبر شهادت او به آن حضرت رسید، فرمود: «بعد از شما؛ (یعنی مسلم و برادرانش) خیری در زندگی نیست».[3]

از دیگر جنبه های شخصیتی مسلم بن عقیل، جایگاه بالای علمی ایشان می باشد، هر چند گزارشات کمی در این زمینه به دست ما رسیده است، ولی مواردی را مشاهده می کنیم که این جایگاه را نشان می دهد. از باب نمونه رجال نویسان اهل سنت، مسلم بن عقیل را محدّثی تابعی شمرده و گفته اند که صفوان بن موهب از او حدیث نقل کرده است. وی فقیه و دانشمند بود  و همان جایگاه نیابت خاصه ای که نواب اربعه نسبت به امام زمان (علیه السلام) داشتند، مسلم بن عقیل همان جایگاه را نسبت به امام حسین (علیه السلام) داشت.[4]

یکی دیگر از ویژگی های شخصیتی مسلم بن عقیل، عامل بودن ایشان به سیره نبوی در سخت ترین شرایط بود. به عنوان مثال؛ وی در جریان پیشنهاد ترور عبید الله ابن زیاد در منزل هانی بن عروه، با وجود مهیا بودن همه شرایط برای از بین بردن ابن زیاد، از این کار امتناع نمود. زمانی که علت را جویا شدند، گفت: سخن پیامبر (صلی الله علیه و آله) را به یاد آوردم که فرمود: «مؤمن غافلگیرانه (با ترور کسی را) نمی کُشد و این عملِ خود را به سیره نبوی مستند کرد که این نشان از آگاهی و دانش او نسبت به سیره نبوی و پایبندی و تقوای بالای او در التزام به اصول می باشد.

او در حادثه عاشورا، پیشتاز آن حماسه بود و حضور او در کوفه موجب آشکار شدن تزویر و ریاکاری امویان بود.

همچنین از جمله ویژگی های شخصیتی مسلم بن عقیل، شجاعت او است. مسلم را شجاع ترین فرزند عقیل خوانده اند. وی بعد از این که در خانه طوعه مستقر شد ابن زیاد از موضوع با خبر شده در پی آن شصت یا هفتاد و به قولی سی صد تن از سربازان ویژه خود را همراه محمد بن اشعث رهسپار محل اختفای مسلم کرد. جنگ سختی در گرفت و شماری از سربازان ابن زیاد کشته شدند. وقتی خبر به ابن زیاد رسید، به ابن اشعث پیغام داد که من تو را برای دستگیری یک نفر فرستاده ام، در حالی که ضربه سختی بر سپاهم وارد شده است. ابن اشعث پاسخ داد: آیا می دانی ما را برای دستگیری شیری دلاور و شمشیری بران که در دست مردی شجاع و با اراده قرار دارد فرستاده ای؟ او از خاندان پیامبر (صلی الله علیه و آله) است. ابن زیاد پیغام فرستاد که به او امان دهید؛ زیرا جز این راهی برای دستگیری او نخواهید یافت. مسلم گفت: نیازی به امان مکر پیشگان نیست.