وکالت و نیابت حسین بن روح نوبختی

غيبت صغرى يا دوران غيبت كوتاه امام مهدى (عجل الله تعالی فرجه الشریف) از سال 260 هجرى تا سال 329 هجرى به طول انجاميد، در اين دوران عدّه‏اى به نام وكيل يا نايب خاص، پل ارتباط ميان امام و شيعيان بودند، اينان همگى از خواص ياران و شيعيان امام بودند.[1]

آن‌ها معجزات و كرامات و جواب مسائل مشكله و بسيارى از اخبار غيبيه را كه آن حضرت از جدش پيامبر روايت نموده، نقل كرده‏اند. يكى از آنها حسین بن روح (رضى اللَّه عنه) است.[2] او به امر امام زمان توسط محمد بن عثمان نائب دوم به عنوان نائب خاص سوم امام (علیه السلام) انتخاب شد.

مرحوم طبرسی می‌گوید: محمد بن عثمان در جمادى الآخر سال سيصد و چهار و يا پنج از دنيا رفت و ابو القاسم حسين بن روح نوبختى طبق وصيت محمد بن عثمان در جاى او قرار گرفت. او هم سرانجام در شعبان سال سيصد و بيست و شش وفات كرد و ابو الحسن على بن محمّد سمرى طبق وصيت حسين بن روح در جاى او قرار گرفت.[3]

از برخی نقل‌ها چنین برمی‌آید که موقعیت ابن روح، بر عکس سفیر اول و دوم، در بین امامیه آشکار بود و به همین دلیل، عده‌ای از شیعیان بر آن شدند تا وکلای نواحی خود را نادیده گرفته و مستقیما با سفیر سوم در تماس باشند.[4]

راوی می‌گوید: «… سپس (محمد بن عثمان) در حضور جمعی از بزرگان شیعه، از جمله ابوعلی محمد بن همام اسکافی، ابوعبدالله محمد کاتب، ابوعبدالله باقطانی، ابوسهل اسماعیل بن علی نوبختی و ابوعبدالله حسن بن علی الوجناء نصیبی، حسین بن روح را به‌عنوان جانشین خود معرفی کرد و به آن‌ها گفت: ابوالقاسم حسین بن روح نوبختی، قائم‌مقام من، سفیر میان شما و حضرت صاحب‌الامر (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، وکیل، ثقه و امین است. پس در کارهای خود، به او رجوع نمایید و در مشکلات خود، به او تکیه کنید که من به این وصیت، مأمورم و اکنون آن را ابلاغ کردم.[5]

[1]. محمد حسین، جاسم، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ترجمه آیت اللّهی، سید محمد تقی، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ترجمه: دکتر آیت اللّهی، سید محمد تقی، ص ۱۵۵ و ۱۵۶؛ گفته شده که وی در سال 266 هجری قمری وفات نموده است. پس از وفات عثمان در سال 266 هجرى، فرزند او محمّد بن عثمان نايب امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) گشت؛ مشایخ، فاطمه، قصص الأنبياء (قصص قرآن)، ص 858.

[2] . مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ‏51، ص 107 و 108؛ مجلسی، محمد باقر (مهدى موعود)، ترجمه: دوانی، علی، ص 329.

[3] . طبرسی، فضل بن حسن، إعلام الورى بأعلام الهدى، ص 444 و 445؛ طبرسی، فضل بن حسن، زندگانى چهارده معصوم عليهم السلام، عطارودی، عزیزالله، ص 571‏.

[4] . تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ص ۱۹۸.

[5] . طوسی، محمد بن حسن، كتاب الغيبة للحجة، محقق / مصحح: تهرانى، عباد الله و ناصح، على احمد، ص 371.