ولادت اسماعیل ذبیح الله (علیه السلام)

همان طور که در مورد تولد حضرت ابراهیم (علیه السلام) هیچ‌ سندی‌ که‌ تاریخ‌ دقیق‌ یا نسبتاً دقیقی‌ ارائه‌ دهد به‌ دست‌ نیامده، در مورد فرزند ایشان؛ حضرت اسماعیل نیز چنین است.

اما در باره ولادت حضرت اسماعیل (علیه السلام) ‏ گفتنی است: هنگامی که حضرت ابراهیم (علیه السلام) از آتش نمرودیان نجات یافت، به فرمان خداوند، سرزمین آنان را به سوی بیت‌ المقدس ترک کرد.[1] سال های طولانی گذشته بود، اما ابراهیم صاحب فرزندی نشده بود و چون ساره، همسر نخست ابراهیم نازا بود؛ لذا هاجر (سلام الله علیها) كنیز مصری خود را به پیشنهاد خویش[2] به ازدواج ابراهیم (علیه السلام) درآورد.[3] عهد عتیق تاریخ این ازدواج را ده سال پس از ورود ابراهیم (علیه السلام) به كنعان می داند.[4] نتیجه این ازدواج؛ تولد حضرت اسماعیل بود. قرآن كریم تولد او را عطیه ای الهی برای ابراهیم (علیه السلام) در دوران كهنسالی او می شمارد.[5] او از خداوند خواست فرزندانی صالح به وی عطا فرماید. خداوند تولد پسری بردبار را به او بشارت داد.[6] بسیاری از مفسران، این فرزند را اسماعیل (علیه السلام) دانسته اند.[7] سن آن حضرت هنگام تولد اسماعیل به اختلاف 86،[8] 87، 90،[9] 99 و 117[10] سال ‌گزارش شده است.

اما در مورد سال احتمالی تولد حضرت اسماعیل باید گفت: با توجه به اینکه برخی سال ولادت حضرت ابراهیم (علیه السّلام) را ۱۹۹۶ سال قبل از میلاد‌ ذکر کرده اند،[11] می توان با کم کردن اعداد «86، 87، 90، 99، 117» از 1966 به سال احتمالی تولد اسماعیل (البته با توجه به اختلافی که در اعداد است) در قبل از میلاد، دست پیدا کرد. البته برخی دیگر گفته اند، اگر حضرت ابراهیم‌ (علیه السلام) حوالی‌ سال‌ ۱۹۰۰ قبل از میلاد‌ وارد کنعان ‌شده‌ باشد، با توجه‌ به‌ آنکه‌ وی‌ در ۷۵ سالگی‌ حران‌ را ترک‌ گفته، باید حوالی‌ سال‌ ۱۹۷۵ قبل از میلاد‌ متولد شده‌ باشد. از سوی‌ دیگر براساس‌ تحقیقات‌ «البرایت» و «جلویک»، شهرهای‌ «سدوم» و «عموره» حوالی‌ سال‌ ۱۸۹۸ قبل از میلاد‌ ویران‌ شدند.[12] پس به دلیل آنکه‌ ابراهیم‌ (علیه السلام) در آن‌ وقت‌ حدود ۱۰۰ سال‌ داشته، می توان دریافت‌ ولادت‌ او میان‌ سال های ۲۰۰۰ تا ۱۹۹۰ قبل از میلاد‌ بوده‌ باشد. پس بر مبنای نظریات دیگر در باره تولد حضرت ابراهیم (علیه السلام)، نیز همان روش فوق کارساز است. بدین معنا که اعدادی را که به عنوان سن آن حضرت هنگام تولد اسماعیل ذکر شده، از اعدادی که به عنوان سال تولد حضرت ابراهیم بیان شده کم می شود؛ در نتیجه سال تولد احتمالی حضرت اسماعیل به دست می آید.[13]

[1]. انبیاء، 68 ـ 71؛ طباطبايى، سيد محمد حسين، الميزان فى تفسير القرآن، ج 7، ص 230.

[2]. کتاب مقدس، پیدایش، 16: 15 – 16؛ يعقوبى، احمد بن أبى يعقوب، تاريخ يعقوبى‏، ج ‌۱، ص ‌۲۵.

[3]. كتاب مقدس، پيدايش، 15: 16؛ تاريخ يعقوبي، ج 1، ص 25؛ مستر هاكس، قاموس كتاب مقدس، ص 73.

[4]. كتاب مقدس، پيدايش، 16: 1 – 4.

[5]. «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی وَهَبَ لِی عَلَى الْکبَرِ إِسْمَاعِیلَ وَإِسْحَاقَ إِنَّ رَبِّی لَسَمِیعُ الدُّعَاءِ»؛ ابراهیم، 39.

[6]. صافّات، 99 ـ 101.

[7]. الميزان فى تفسير القرآن، ج 10، ص 498 – 500.

[8]. تاريخ اليعقوبى‏، ج ‌۱، ص ‌۲۵.

[9]. مسعودي‏، أبو الحسن على بن الحسين، مروج الذهب‏ و معادن الجوهر، تحقيق: داغر، اسعد، ج 1، ص 57.

[10]. کتاب مقدس، پیدایش، 16: 15 – 16.

[11]. سوسه، احمد، العرب‌ و الیهود فی‌ التاریخ، ‌، ج ۱، ص ۲۵0 و 252‌‌. ‏

[12]. عقاد، عباس‌ محمود، «ابوالانبیاء» المجموعة الکاملة لمؤلفات العقاد، ج ۱، ص 73‌‌. ‏

[13]. اقتباس از سایت ویکی فقه.