ولادت اسحاق نبی الله (علیه السلام)

همان طور که در مورد تولد حضرت ابراهیم (علیه السلام) هیچ‌ سندی‌ که‌ تاریخ‌ دقیق‌ یا نسبتاً دقیقی‌ ارائه‌ دهد به‌ دست‌ نیامده، در مورد فرزند ایشان؛ حضرت اسحاق (علیه السلام) نیز همین گونه است.

اما در باره ولادت حضرت اسحاق (علیه السلام) ‏ گفتنی است: هنگامی که حضرت ابراهیم (علیه السلام) از آتش نمرودیان نجات یافت، به فرمان خداوند، سرزمین آنان را به سوی بیت‌ المقدس ترک کرد.[1] سال های طولانی گذشته بود، اما ابراهیم (علیه السلام) از ساره صاحب فرزندی نشده بود؛ لذا ساره، كنیز مصری خود؛ هاجر (سلام الله علیها)  را به پیشنهاد خویش[2] به ازدواج ابراهیم (علیه السلام) درآورد.[3] عهد عتیق تاریخ این ازدواج را ده سال پس از ورود ابراهیم (علیه السلام) به كنعان می داند.[4] نتیجه این ازدواج؛ تولد حضرت اسماعیل بود.

اما در مورد سال احتمالی تولد حضرت اسماعیل باید گفت: با توجه به اینکه برخی سال ولادت حضرت ابراهیم (علیه السّلام) را ۱۹۹۶ سال قبل از میلاد‌ ذکر کرده اند،[5] می توان با کم کردن اعداد «86، 87، 90، 99، 117» از 1966 به سال احتمالی تولد اسماعیل (البته با توجه به اختلافی که در اعداد است) در قبل از میلاد، دست پیدا کرد. البته برخی دیگر گفته اند، اگر حضرت ابراهیم‌ (علیه السلام) حوالی‌ سال‌ ۱۹۰۰ قبل از میلاد‌ وارد کنعان ‌شده‌ باشد، با توجه‌ به‌ آنکه‌ وی‌ در ۷۵ سالگی‌ حران‌ را ترک‌ گفته، باید حوالی‌ سال‌ ۱۹۷۵ قبل از میلاد‌ متولد شده‌ باشد. از سوی‌ دیگر براساس‌ تحقیقات‌ «البرایت» و «جلویک»، شهرهای‌ «سدوم» و «عموره» حوالی‌ سال‌ ۱۸۹۸ قبل از میلاد‌ ویران‌ شدند.[6] پس به دلیل آنکه‌ ابراهیم‌ (علیه السلام) در آن‌ وقت‌ حدود ۱۰۰ سال‌ داشته، می توان دریافت‌ ولادت‌ او میان‌ سال های ۲۰۰۰ تا ۱۹۹۰ قبل از میلاد‌ بوده‌ باشد. پس بر مبنای نظریات دیگر در باره تولد حضرت ابراهیم (علیه السلام)، همان روش فوق کارساز است. بدین معنا که اعدادی را که به عنوان سن آن حضرت هنگام تولد اسماعیل ذکر شده، از اعدادی که به عنوان سال تولد حضرت ابراهیم بیان شده کم می شود؛ در نتیجه سال تولد احتمالی حضرت اسماعیل به دست می آید.[7]

با توجه به آنچه گفته شد، چند قول راجع به فاصله سنی بین حضرت اسحاق با حضرت اسماعیل گفته شده است:

1. در روايت آمده از امام صادق (عليه السلام) سؤال شد: بين بشارت ابراهيم (علیه السلام) به اسماعيل (علیه السلام)، و بشارت او به اسحاق (علیه السلام) چقدر فاصله بود؟ فرمود: بين دو بشارت پنج سال فاصله بود.[8]
2. اینکه حضرت اسماعیل (علیه السلام) چهارده سال قبل از تولد حضرت اسحاق (علیه السلام) به دنیا آمده است.[9]
3. از ابن عباس روایت شده که خداوند اسماعیل (علیه السلام) را در 99 سالگى و اسحاق را در 112 سالگى به حضرت ابراهیم (علیه السلام) عنایت کرد. بر اساس این قول، فاصله سنی اسماعیل و اسحاق 13 سال می شود.[10]

[1]. انبیاء، 68 – 71؛ طباطبايى، سيد محمد حسين، الميزان فى تفسير القرآن، ج 7، ص 230.

[2]. کتاب مقدس، پیدایش، 16: 15 – 16 به نقل از سایت حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت؛ يعقوبى، احمد بن أبى يعقوب، تاريخ يعقوبى‏، ج ‌۱، ص ‌۲۵.

[3]. كتاب مقدس، پيدايش، 15: 16 به نقل از سایت حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت؛ تاريخ يعقوبي، ج 1، ص 25؛ مستر هاكس، قاموس كتاب مقدس، ص 73.

[4]. كتاب مقدس، پيدايش، 16: 1 – 4 به نقل از سایت حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت.

[5]. سوسه، احمد، العرب‌ و الیهود فی‌ التاریخ‌، ج ۱، ص ۲۵0 و 252‌‌.  ‏

[6]. عقاد، عباس‌ محمود، «ابوالانبیاء» المجموعة الکاملة لمؤلفات العقاد، ج ۱، ص 73‌‌. ‏

[7]. اقتباس از سایت ویکی فقه.

[8]. طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تحقیق: با مقدمه بلاغى، محمد جواد، ج 8، ص 711.‏

[9]. سفر پیدایش ۵:۲۱ به نقل از سایت حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت.

[10]. مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، محقق / مصحح: جمعى از محققان، ج 12، ص 90.