کپی شد
وجه تسمیه شیعه اثنی عشری به شیعه جعفری
بعد از رحلت پیامبر اسلام (صلّی الله علیه و آله) در دوره خلافت عمر، نوشتن حدیث و حتی نقل آن ممنوع شد و این عمل حدود یکصد سال ادامه یافت. تا این که در دوره امامت امام محمد باقر (علیه السلام) که در ایام خلافت عمر بن عبد العزیز اموی بود، ممنوعیت کتابت و نوشتن حدیث برداشته و از طرفی هم به خاطر درگیری خلافت به مسائل دیگر، فرصت مناسبی برای امام محمد باقر (علیه السلام) و شاگردان آن حضرت ایجاد شد تا اخبار و روایاتی را که از پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) و دیگر امامان (علیهم السلام) رسیده بود، جمع آوری و توسعه دهند. این امر در دوره امام جعفر صادق (علیه السلام)؛ یعنی از سال 114 هجری قمری تا 148؛ که مدت امامت آن حضرت است، به اوج خود رسید و پایه فکری نظام تشیع که در زمان رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و امامان پیشین (علیهم السلام) طرح ریزی شده بود، مستحکم گردید. امام صادق (علیه السلام) از فرصت به دست آمده و مناسب سیاسی موجود، که در نهایت، موجب انتقال خلافت از امویان به عباسیان گردید و با ملاحظه نیاز جامعه و آمادگی زمینه اجتماعی، دنباله نهضت علمی و فرهنگی پدرش امام باقر (علیه السلام) را گرفت و حوزه وسیع علمی بزرگی به وجود آورد و رشته های مختلف علوم عقلی و نقلی آن روز را، به شاگردان بزرگی مانند هشام بن حکم، محمد بن مسلم، زراره، جابر بن حیان آموخت که علاوه بر استحکام پایه اعتقادی شیعه، موجب توسعه و گسترش آن هم شد. لذا در این دوره تکیه اصلی شیعه بر امام صادق (علیه السلام) بود و اکثر روایات را از آن حضرت اخذ می‌کرد.[1]
در این تاریخ، تشیع به صورت یک مذهب رسمی به نام امام جعفر صادق (علیه السلام) مزین گردید. این درحالی بود که در این دوره مذاهب اهل سنت نیز درحال شکل گیری بودند. پس در حقیقت پایه های اولیه آن در زمان پیامبر اسلام (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و ائمه پیش از امام صادق (علیهم السلام) برداشته شد و گام بعدی در بنیان گذاری مکتب را امام صادق (علیه السلام) برداشت. برای همین و به دلیل فرصت مناسبی که برای امام صادق (علیه السلام) در گسترش و اشاعه فقه و عقاید شیعه ایجاد شد، این مذهب به نام آن حضرت مزین گردیده است.
دوران امامت امام صادق (علیه السلام) نقطه عطفی در نهضت تشیع و زمانی بسیار حساس برای این مکتب بوده است. چرا که این دوره، دوره ای است که مکاتب و مذاهب مختلف در شُرُف شکل گیری بودند. از یک طرف مذاهب اهل سنت و از طرفی دیگر گروه خوارج و مرجئه و قدریه و نیز گروه های منشعب از شیعه مثل کیسانیه و دیگر گروه ها درحال شکل گیری و یا فعالیت بودند؛ لذا برای تفکیک این مذهب با مذاهب دیگر، پیروان این مکتب که در مکتب جعفری و حوزه درس آن حضرت تربیت یافته بودند، به این نام و عنوان شهرت یافتند. به علاوه این که اطلاق شیعه در دوره امام صادق (علیه السلام) معنای وسیعی داشت.
بنابراین در دوره امام صادق (علیه السلام)، آن حضرت با جمع آوری و تدوین و استحکام بخشیدن به عقاید و فقه تشیع و نشر آن توسط شاگردان تربیت یافته و نیز برای تفکیک از دیگر فرقه ها و گروه هایی که در این دوره فعالیت داشتند، شریعت اسلام و آیین محمدی (صلّی الله علیه و آله) در چهره مذهب تشیع، شکل و انسجام فکری محکم تری داد و طرفداران این مذهب علاوه بر نام های اثنی عشری و امامیه به شیعه جعفری نیز شهرت یافتند. به عبارت دیگر مذهب اهل بیت (علیهم السلام) به نام مذهب جعفری معروف گردیده است.[2]
[1]. ر.ك: جعفریان، رسول، حیات فكری و سیاسی امامان شیعه، ص 325 ـ 335.
[2]. خواجویان، محمد کاظم، تاریخ تشیع، ص 78.