کپی شد
همسران امام موسی کاظم(ع)
به طور مسلم امام موسی کاظم (ع) بیش از یک همسر داشتند،[1] امّا در مورد تعداد آنان، به منبعی که مورد اعتماد باشد دست نیافتیم.
یکی از همسران امام کاظم (ع) مادر امام رضا (ع) است که وی کنیزی از شمال آفریقا یا جنوب اروپا بود که به مدینة النبی انتقال یافت و او را تکتم مرسیه می نامیدند. یاقوت حموی، مرسی را از شهرهای جزیره سیسیل می داند؛[2] ولی برخی گفته اند: این ناحیه همان بندر مارسی واقع در جنوب فرانسه است،[3] البته مادر امام هفتم وی را که عروسش بود، طاهره نامید و گفته اند لقبش نجمه بود.
هاشم معروف حسنی می گوید: امام رضا (ع) از مادری به نام خیزران زاده شد و اضافه می کند این زن، کنیزی از نوبیه (از نواحی سودان کنونی واقع در شمال آفریقا) به نام اروی ملقّب به شقراء بوده است.[4] و در پاره ای منابع این بانو با کنیه امّ البنین (مادر فرزندان) معروف گردید و نامش را به استناد سروده ای تکتم ذکر کرده اند که ترجمه اش چنین است: «برترین مردم از نظر شخصیت، پدر، قبیله، و اجداد، همانا علی (حضرت امام رضا) (ع) بزرگوار است. او را تکتم، به عنوان هشتمین سمبل دانش و بردباری و به عنوان امامی که حجت حق است برایمان به ارمغان آورد».[5]
هنگامی که امام هفتم (ع) آن کنیز را خریداری نمود، اصحاب خویش را فراخواند و به ایشان فرمود: وی را جز به فرمان خداوند متعال خریداری ننموده است و چون از حضرت چگونگی ماجرا را جویا شدند، فرمودند: در رؤیایی راستین، ناگهان جدّم رسول خدا (ص) و پدرم که سلام خداوند بر آنان باد، در حالی که قطعه حریری با ایشان بود، به سویم آمدند و چون آن را گشودند، پیراهنی بود که تصویر این کنیز بر آن نقش گردیده بود. پس گفتند: ای موسی، بهترین مردمان روی زمین پس از تو، از این کنیز برایت خواهد بود، آن گاه فرمان دادند نامش را علی بگذارم … .[6] تکتم برترین زنان در عصر خود، در دانش، دیانت، پرهیزکاری و متانت بود.
آنگاه که حمیده مصفاه؛ (مادر امام کاظم(ع) وی را مالک گردید، تکتم به علامت تکریم حمیده، هرگز در مقابلش بر زمین ننشست. از نمونه های شگفت انگیزی که حمیده برای فرزندش امام کاظم (ع) بیان داشت، این بود که من شکی در پاکی او و نسلش ندارم و این کنیز را به شما بخشیدم، همانا من در عالم رؤیا، رسول اکرم (ص) را مشاهده نمودم که خطاب به من فرمودند: ای حمیده، نجمه را به فرزندت موسی (ع) ببخش که به زودی برایش بهترین مردمان زمین را به دنیا می آورد.[7]
در خصوص فضایل و عبادت همسر امام موسی کاظم (ع) نقل کرده اند: در ایام شیرخوارگی امام رضا (ع)، یادآور شد، کس دیگری را که شیر دارد مشخص کنند تا او را در این زمینه کمک کند، پرسیدند مگر شیر تو کم است؟ جواب داد، نه از این بابت مشکلی ندارم؛ ولی در اثر اشتغال به شیردادن، از انجام نوافل و ذکرهای مستحبی باز می مانم؛ بدین جهت نیروی کمکی می خواهم تا از این امور بازنمانم. [8]
[1]. در کتاب «عيون أخبار الرضا عليه السلام، ترجمه ،ج1،ص 66» در بخش وصیت امام کاظم (ع) از آن حضرن نقل میکند که فرمود: آن همسرانم كه «امّ ولد» هستند، هر كدام كه در منزل باقى ماندند، داراى همان حقوق و مقرّرى خواهند بود كه در زمان حياتم از آن برخوردار بودند … .
[2]. یاقوت حموی، معجم البلدان، ذیل مرسی، بيروت، دار صادر، چاپ دوم، 1995.
[3]. فاضل، جواد، معصوم نهم، ص 62.
[4]. معروف حسنی، هاشم، الائمة الاثنی عشر، مترجم مقدس، محمد ، ج 2، ص 359، امير كبير، چاپ چهارم، تهران، 1382 ش.
[5]. طبرسی، اعلام الوری، ص 182.
[6]. مقرّم، سید عبدالرزاق، الامام الرضا(ع)، ص 24 (نیاز به تکمیل دارد).
[7]. اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه فی معرفة الائمه، با ترجمه فخرالدین علی بن حسن زواری، با عنوان ترجمة المناقب، ج 3، ص 131.
[8]. ر.ک: صدوق، عیون اخبار الرضا عليه السلام، ج 1، ص 15.