هجرت فاطمه بنت اسد (علیها السلام)

از امام صادق (علیه السلام) نقل شده که فاطمه بنت اسد (علیها السلام)، جزو اولین زنانی بود که با پای پیاده به‌سوی مدینه هجرت کردند.[1]

وقتی فرمان هجرت مسلمانان از مکه به‌سوی مدینه از طرف خدا بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) ابلاغ شد، مسلمانان گروه گروه به مدینه مهاجرت کردند، از جمله آنان حضرت علی (علیه السلام) به دستور پیامبر (صلی الله علیه و آله) همراه با فواطم (فاطمه زهرا علیها السلام، فاطمه بنت اسد علیها السلام و فاطمه بنت زبیر بن عبدالمطلب) و همراه با پسر ام­ایمن از مکه به‌سوی مدینه هجرت کردند. «ابو واقد» فرستاده پیامبر (صلی الله علیه و آله)، شتران آن‌ها را می­راند. علی (علیه السلام) به‌او فرمود: «ابو واقد با زنان مدارا کن؛ زیرا آنان توان مشقت و سختی راه را ندارند». ابو واقد عرض کرد: «می­ترسم ]مشرکان مکه[ ما را تعقیب کنند»، حضرت فرمود: «بایست؛ زیرا رسول­ خدا (صلی الله علیه و آله) به‌من فرمود: ای علی آن‌ها اکنون نمی­توانند صدمه­ای بر تو وارد آورند»، پس آن حضرت خود هدایت آن گروه را بر عهده گرفت و شتران را آرام و ملایم می­راند. در همین هنگام گروهی از مشرکان مکه که در تعقیب آن‌ها بودند، سدّ راه آنان شدند و قصد برگرداندن آن‌ها را داشتند که حضرت علی (علیه السلام) با آنان درگیر شد و بعضی از آن‌ها را کشت و بقیه فرار کردند. سپس حضرت و همراهان در محله‌ای به‌نام «ضجنان» (کوهی نزدیکی مکه)، فرود آمدند. در طول شبانه روزی که آن‌جا توقف کرده بودند، چند تن از مستضعفان مؤمن که «ام­ایمن» (کنیز رسول خدا صلی الله علیه و اله) نیز در میان آن‌ها بود، به‌آنان پیوستند.

حضرت علی (علیه السلام) آن شب را تا سپیده دم، با فواطم، یا به نماز و یا به ذکر خدا در حال ایستاده و نشسته سپری نمودند، آن‌گاه سپیده دم نماز صبح را با همراهان بجای آوردند و سپس بقیه راه را منزل به‌منزل با یاد خدا طی کرده تا به مدینه رسیدند. در این شرایط فرشته وحی قبل از ورود ایشان به مدینه، بر قلب پیامبر (صلی الله علیه و آله) نازل شد و این آیه را در شأن آنان نازل نمود: «آنهایی که در حال ایستاده و نشسته و خفتن، خدا را یاد می­کنند و پیوسته در آفرینش آسمان‌ها و زمین می­اندیشند… پس خداوند دعایشان را مستجاب گردانید؛ زیرا من که پروردگارم، عمل هیچ کس از زن و مرد را بی­مزد نگذارم».[2]

در این آیه شریفه منظور از «مرد»، حضرت علی (علیه السلام) و منظور از «زن»، فواطم می­باشند که فاطمه بنت اسد (علیها السلام)، یکی از آنها است.[3]