searchicon

کپی شد

نقش دعا و تربت امام حسين)ع (در شفا

استفاده‏ از درمان‏هاى پزشكى، و بهره‏گيرى از تربت سيدالشهداء (ع) و توسل به اولياء الله (ع)، و دعا كردن، سه ابزار براى شفاى امراض -در صورتى كه اجل حتمى او فرا نرسيده باشد- مى‏باشند. اين سه عامل همان گونه كه مى‏توانند به صورت منفرد و جداگانه، با ارادۀ الاهى مؤثر واقع شوند و با بهره‏گيرى از يكى، از دو عامل ديگر مستغنى شويم، نيز مى‏توانند به صورت مجموعه‏اى مركب از هر سه عامل (به عنوان علت تامۀ مركب) سبب شفاى مريض گردند؛ يعنى دعا سبب پذيرش شفاعت امام (ع) و اثر بخشى تربت او شود و تأثير شفاعت امام (ع) و تربت او، سبب نتيجه بخشى بهينه عمليات پزشكى گشته و مراحل درمان به سهولت طى شود.

امّا بايد توجه داشت، از آن جا كه اثر بخشى دارو و نيز فعاليت پزشك و حتى شفاعت امام (ع) و اثر بخشى تربت او منوط به إذن الاهى است؛ در بهره‏گيرى از عمليات پزشكى و با تربت امام (ع) ، دعا كردن اولويت خاصى دارد؛ زيرا دعا ارتباط مستقيم با خداوند و توجه به عدم استقلال ما سواه، در تأثير (عنايت به توحيد افعالى) است، از اين رو در شروع هر كارى حتّى توسل به ائمه (‏ع) و درخواست شفاعت ايشان. دعا؛ يعنى استمداد از حق تعالى و درخواست موفقيت از جانب او و نيز درخواست پذيرش شفاعت آن بزرگواران، اكيداً توصيه شده است.

به ویژه كه يافتن پزشك مناسب و تشخيص دقيق بيمارى و تعيين داروى اثربخش و روند صحيح درمان، داراى پيچيدگى‏هاى خاص خود است و استمداد از حق -جلّت عظمته- دراين راه ضرورى است.

به علاوه، اثر بخشى تربت سيدالشهداء (ع) نيز داراى شرايط زیر است، كه حصول آنها در اين زمان مشكل است:

1. آن خاك از حاير حسينى[1] برگرفته شده باشد و قرمز رنگ باشد.

2. پس از خروج از حاير، توسط جن و شياطينى كه دشمن شيعه و در كمين لمس آن خاكند، مس نشده و اثر آن زايل نگرديده باشد، (مخفيانه و در پوشش مناسب منتقل شود).

3. بسيار كم مصرف شود.

4. با نيت خالص و بدون شك و ترديد در اثر بخشى آن، مورد استفاده قرار گيرد.

5. همراه با دعا و قسم دادن خداوند به حق سيدالشهداء (ع) و… مصرف شود.[2]

لكن اين امر مسلّم است كه توجه و توسل به سيدالشهداء (ع) ‏و نيز ساير اولياء الله و تبرک به تربت منسوب به آن بزرگواران با نيت خالص، بى فايده نبوده و اثر بخشى آنها در موارد عديده‏اى تجربه شده است. البته استجابت دعا و حتى پذيرش شفاعت توسط اولياء الله و اذن و رضايت خداوند در شفاعت آنها، داراى شرايط زیر مى‏باشد:

1. خالصانه و با توجه دعا كند و همراه صلوات و استغفار و توبه واقعى باشد.

2. حقوق الاهى عبادات و ماليات اسلامى (خمس و زكوة) را پرداخته باشد.

3. با سنن پيامبر (ص) و ائمه (ع) مخالف نباشد.

4. دعا كننده، عامل به قرآن باشد.

5. شكرگزار حق، در هر حالى باشد.

6. آمر به معروف و ناهى از منكر باشد.

7. همراه با استفاده از امكانات و وسائط طبيعى يا معنوى باشد. (از روى تنبلى و توقع بى جا نباشد).

8. حق الناس در اموال او نباشد.

9. به عهد و پيمان وفا كند و… .[3]

لكن گاهى ممكن است كه با نبودن تمام شرايط فوق، دعايى يا توسلى مؤثر واقع شود، تا عاملى براى جلب قلوب متوسلان و داعيان گردد؛ و يا اتمام حجّتى براى آنان باشد، تا بهانه‏اى براى رجوع به گذشته‏ ناصحيح خود نداشته باشند؛ زيرا در مواقع مشكلات و معضلاتى كه اسباب عادى از رفع آنها وامانده‏اند، عنايت و لطف خداوند و يا ائمه (‏ع) بيشتر مى‏گردد و راه هر گونه توجيه را بر شكّاكان مى‏بندند؛ و چه بسا اين تأثير بخشى به جهت پاداش و اجرت دادن باشد؛ يعنى شخصى در دوران عمر خود احياناً كار خير يا احترامى را در موردى براى اولياء الله (ع)، انجام داده باشد، كه اين اجابت دعا و رفع مشكل او، جبران آن كار خير است تا طلبى و استحقاقى براى عنايت و يا شفاعت در آخرت نداشته باشد!

نكته‏ مهم اين است كه توسل به اولياء الله (ع) و يا دعا، همان گونه كه به معناى دست كشيدن از وسايل عادى و عدم استفاده از آنها و يا پيشه كردن تنبلى و سستى و واگذار كردن كار به خدا! به طور كلى نيست، زيرا امام صادق (ع) مى‏فرمايند: “خداوند ابا دارد كارى را بدون استفاده از اسباب انجام دهد”.[4] بلكه بايد در كنار بهره‏گيرى از وسايط عادى، توسل و دعا را براى كسب توفيق و حسن وصول به نتيجه، مد نظر داشته باشيم، استفاده از دعا و توسل نبايد فقط در جايى باشد كه چشم اميدمان از وسايل عادى – و در اينجا، درمان‏هاى پزشكى معمول- قطع شده باشد و همه اسباب عادى را از رفع آن ناتوان، و تمامى راه‏هاى چاره را بر خود بسته ببينيم و آن وقت متوسل به چنين اسبابى شويم! و پس از رفع مشكل هم، همه را فراموش كنيم؛ زيرا اين وضعيت و اين روحيه، در آيات كثيرى از قرآن كريم[5] و روايات فراوانى مذمت شده است، و اين جا است كه اين شفاعت و اجابت، سبب اتمام حجت بر فرد گشته و عذاب او را در آخرت تشديد مى‏كند! لكن هيچ گاه نبايد مأيوس شد و از شفاعت يا اجابت حق قطع اميد كرد؛ زيرا گرچه نظام عالم، نظام سبب و مسببى است، اما ذات اقدس اله، مسبّب الاسباب است و به همه اسباب، سببيت داده است، او به هر مسببى از سبب او و به هر كودكى از قيّم او نزديك تر است. و چون قيوم است (و سبب ساز است و امور را از راه اسباب طبيعى شان محقق مى‏كند) گاهى نيز سبب سوز است؛ يعنى ممكن است در مواردى اسباب عادى را بى اثر كند، مانند آن چه كه جريان ذبح اسماعيل (ع) و يا سوزاندن ابراهيم (ع) رخ داد. گاه، بدون دخالت اسباب ظاهرى، مستقيماً از راه غيب، فيضى مى‏رساند يا با سبب ناشناخته و بدون تحقق سبب‏هاى عادى و شناخته شده، مسبب را مى‏آفريند.[6]

مثل داستان ناقه‏ صالح (ع) يا اژدها شدن عصاى موسى (ع) و … نتيجه آن كه، بهتر است در تمامى افعال خويش علاوه بر بهره‏گيرى از وسايط عادى، ارتباط با خدا (دعا) و ائمه (‏ع) را فراموش نكنيم و در معضلات مأيوس نباشيم و اميد به ائمه (‏ع) و قدرت حق ببنديم.

براى مطالعه بيشتر مراجعه شود به:

– مراحل اخلاق در قرآن، عبداللَّه جوادى آملى، نشر اسراء، قم.

– جامى از زلال كوثر، محمد تقى مصباح يزدى، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى (قدس سره)، قم.

– انگيزه پيدايش مذاهب، ناصر مكارم شيرازى، مطبوعاتى هدف، قم.

– كامل الزيارات، ابن قولويه قمى، ترجمه: محمد جواد ذهنى تهرانى، پيام حق، تهران.

– اشك روان بر امير كاروان، شيخ جعفر شوشترى، ترجمه: ميرزا محمد حسين

شهرستانى، دارالكتاب جزايرى، قم.


[1] در اصطلاح فقهی و عبادی، به محدوده حرم حسینی و اطراف آن که شامل قبر مطهر، صحن، رواق ها و موزه و…است، چه قسمت های قدیم چه جدید، حائر اطلاق می‏شود. برخی هم حد حائر را همان محدوده حرم دانسته‏اند، نه بیشتر.

[2] ذهنى تهرانى، محمد جواد، ترجمه كامل الزيارات، باب 91 – 95، ص 832 – 867، نشر پيام حق، و بحار، ج 98، ص 132 و 128.

[3] مكارم شيرازى، انگيزه پيدايش مذاهب، ص 112 و 90.

[4] كافى، ج 1، ص 183.

[5] روم، 32 ؛ لقمان، 32 ؛ عنكبوت، آيه 65 ؛ يونس، 12 و 23 و 22 و… .

[6] جوادى آملى، عبداللَّه، مراحل اخلاق در قرآن، ص 63.