نقش تولي و تبري در پذيرش اعمال صالحه

در فرهنگ شيعه، «تولّي» و «تبرّي» شرط اساسي پذيرش اعمال صالحه است و بدون داشتن اين دو هيچ عملي پذيرفته نيست، اعمال بدون «تولي» و «تبري» مثل آن مي ماند که شخص هيچ گونه عمل خيري انجام نداده باشد. در اين زمينه روايات متعددي در متون اسلامي مطرح شده که به برخي از آن ها اشاره مي شود.

امام سجاد (ع) به نقل از رسول الله (ص) فرموده که آن وجود مقدس (ص) فرموده اند: چه مي شود مردمي را که چون خاندان ابراهيم (ع) در نزد ايشان ياد شود، شاد و مسرور گردند و چون از خاندان محمد (ص) ياد کنند دل هايشان متنفر شود قسم به آن کس که جان محمد (ص) در دست او است اگر بنده اي در روز قيامت عمل هفتاد پيغمبر (ص) را بياورد خداوند از او نپذيرد تا خدا را به ولايت من و اهل بيتم (ع) ديدار کند.[1]

ابوحمزه ثمالي (ره) روايت مي کند که به حضرت باقر (ع) گفتم: يابن رسول الله (ص) فدايت شوم، شخصي روز روزه دار و شب به عبادت مي گذراند و صدقه مي دهد و جز خير و خوبي از او نمي دانم جز آن که اقرار به ولايت شما ندارد؟ می­گويد: امام (ع) تبسم کرد و فرمود: اي ثابت، من در برترين مکان هاي زمين هستم اگر بنده اي هميشه در سجده در ميان رکن و مقام باشد تا پايان عمر که از دنيا برود ولي ولايت ما را نشناسد اين عبادت سودي به حال او ندارد. [2]

امام صادق (ع) هم فرموده است: نخستين چيزي که از بنده به هنگامي که در پيشگاه خدا مي ايستد، پرسيده مي شود از نمازهاي واجب و زکات واجب و روزۀ واجب و حج واجب و از ولايت ما اهل بيت (ع) است که اگر اقرار به ولايت ما کرده و بر آن مرده باشد نماز و روزه و زکات و حجش پذيرفته مي شود و اگر در پيشگاه خدا جل جلاله بر ولايت ما اقرار نکند خداي عزوجل چيزي از اعمالش را نخواهد پذيرفت. [3]

رسول مکرم اسلام (ص) هم در اين زمينه فرموده است: اگر مردي تمام شب هاي عمرش را به عبادت و تمام روزهايش را به داشتن روزه بگذرد و همۀ مالش را صدقه دهد و تمام عمرش حج کند ولي ولايت ولي خدا را نشناسد که دوستش بدارد و همه کارهاي خويش را به دستور و دلالت او انجام دهد حق پاداشي بر خدا ندارد و از مؤمنان محسوب نخواهد شد. [4]

در روايت ديگر رسول الله (ص) فرموده است: هر کس بميرد و امام زمان خود را نشناسد؛ يعني امامي را که پيروي از وي واجب است نشناسد مردنش همانند مردن مردم عهد جاهليت و بت پرستي مي باشد.[5]

امام حسن عسکري (ع) فرمود: خداوند هيچ عبادتي را نمي پذيرد مگر به ولايت پيامبر و علي (ع) و دشمني با دشمنان اين دو اگر چه [شخص به اندازه] ما بين زمين تا عرش الهي در راه خدا طلا صدقه بدهد. [6]

اميرالمؤمنين علي (ع) در خصوص اهل بيت (ع) فرموده اند: نظر به اهل بيت پيغمبر خود کنيد، از سمتي که آنان گام برمي بردارند منحرف نشويد و قدم به جاي قدمشان بگذاريد و آنان هرگز شما را از جاده هدايت بيرون نمي برند و به پستي و هلاکت باز نمي گردانند، اگر سکوت کنند سکوت کنيد و اگر قيام کنند قيام کنيد از ايشان سبقت و پيشي نگيريد که گمراه مي شويد و از آنان عقب نمانيد که هلاک مي گرديد.[7]