نقش ابراهیم خلیل (علیه السلام)‏ در گسترش آئین توحیدی

خداوند متعال در قرآن کریم، ابراهيم (علیه السلام) را به عنوان قهرمان بت شکن و يک الگو و اسوه، در دفاع از توحيد و مبارزه قاطع و کوبنده با شرک معرّفى کرده و مى فرمايد: «براى شما سرمشق نيکويى در زندگى ابراهيم و کسانى که با او بودند، وجود دارد».[1] سپس به توضيح اين اسوه حسنه پرداخته، مى فرمايد: «در آن هنگامى که به قوم (مشرک) خود گفتند: ما از شما و آنچه غير از خدا مى پرستيد، بيزاريم»[2] و براى تأکيد بيشتر افزودند: «ما نسبت به شما کافريم».[3]

اين تعبيرات؛ (نخست بيزارى جستن، سپس اعلام برائت و سرانجام اعلام عداوت ابدى) گواه روشنى بر سازش ناپذيرى ابراهیم (علیه السلام) و پيروان مکتب توحيد با آلودگان به شرک و بت پرستى است.

البته آن حضرت با هر دو نوع شرک و پرستش غير خدا مبارزه کرد. شرح مبارزه او، هم با پرستش اجرام آسمانى و هم با بت‏پرستى در قرآن آمده است.[4] در هر دو مورد، ابراهيم (علیه السلام) ابتکارهايى از خود نشان داده و شيوه هاى جالبى به کار برده تا سخنان او در دل مردم اثر کند. درباره مبارزه با پرستش اجرام آسمانى، همان گونه که قرآن نقل مى‏کند؛ او نخست به حسب ظاهر خود را ستاره پرست و ماه پرست و خورشید پرست قلمداد کرد، ولى در نهايت به خداپرستى روى آورد. او با اين شيوه توجه پرستندگان اجرام آسمانى را به خود جلب نمود. آنگاه با استدلال هايى قوى و با شيوه ای خاص با آنها مناظره کرد و با دليل های روشن عقيده آنها را ابطال نمود و توحيد خالص را پيشنهاد کرد.

از مطالب بیان شده، می توان دریافت که روش استدلالی حضرت ابراهیم (علیه السلام) که برای همگان قابل فهم و درک بود، موجب گسترش هرچه بیشتر توحید و دوری مردم از شرک و بت پرستی بوده است.

[1]. ممتحنه، 4.

[2]. همان.

[3]. همان.

[4]. انعام، 75 – 79.