نقاشی کردن و نصب عکس در مسجد

یکی از مسائلی که در ساخت و معماری مسجد باید مورد توجه قرار گیرد، این است که باید از نقاشی کردن مسجد خودداری شود. فقیهان نقاشی نمودن مسجد را جایز ندانسته اند.[1]

در رساله ­های عملیه آمده است: بنا بر احتیاط واجب … نباید صورت چیزهایی مثل انسان و حیوان، که روح دارند، در مسجد نقاشی کنند. امّا نقاشی چیزهایی که روح ندارد، مثل درختان، گل­ها و بوته­ها مکروه است.[2]

آنچه که در کلمات فقیهان به عنوان مستند این حکم ذکر شده، یکی مشهور بودن آن و دیگری بدعت بودن نقاشی در مسجد است. علاوه بر این، حدیث عمرو بن جمیع نیز در همین زمینه وارد شده است که می گوید: «از امام صادق (ع) در مورد مساجدی که دارای نقاشی و تصاویر است، سؤال نمودم. امام (ع) فرمود: من این کار را خوش نمی دارم؛ ولی این امر امروزه به شما ضرری نمی زند، اگر (حکومت) عدل برپا بود می دیدید که در این زمینه چگونه عمل می شد».[3]

البته برخی از فقیهان، دلایل فوق را برای اثبات حکم حرمت، ضعیف دانسته اند و به همین دلیل نقاشی نمودن مسجد را مکروه شمرده‌اند.

در مورد نصب عکس در مسجد، گفتنی است که نصب عکس­های مربوط به رجال فضیلت و شهدا در مسجد، به خودی خود مانعی ندارد. بله از آن­جا که نمازخواندن روبه ­روی عکس؛ بلکه در جایی که عکس باشد اگر چه روبه ­روی نمازگزار نباشد، مکروه است. وجود این عکس ­ها در هنگام نماز کراهت دارد و می توان برای رفع کراهت، در هنگام نماز خواندن روی عکس ها را با پرده و مانند پوشاند.[4]

در این زمینه به چند استفتا و پاسخ آن اشاره می شود:

سؤال: در رساله حضرت عالی، نقاشی و تصویر در مساجد به احتیاط واجب منع شده است، آیا این منع شامل عکس هم می شود یا نه؟

جواب: شامل نمی شود.[5]

سؤال: امروزه در بعضی از مساجد و یا مکان ­هایی که نماز جمعه اقامه می شود، عکس ها و پوسترهایی روبه ­روی نمازگزاران نصب می شود، آیا نماز خواندن در این مکان ها اشکال دارد؟

جواب: نماز صحیح است هر چند در مقابل نمازگزار بودن آن کراهت دارد و کراهت به این­که روی آن را با وسیله ­ای بپوشانند، رفع می شود.[6]

سؤال: آیا در مقابل نمازگزار عکس مکه حرام است یا نه؟ چرا؟ و عکس های غیر از عکس مکه چطور؟

جواب: حرام نیست و اگر تصویر ذی روح باشد، مکروه است.[7]