نظر فیلسوفان در بارۀ نفس

علاوه بر دلایل نقلی در بارۀ بقای نفس و روح، این موضوع در فلسفه اسلامی جایگاه ویژه ای دارد و فیلسوفان  اسلامی نظرات متفاوتی در باب کیفیت نفس ارائه کرده اند.در اين جا نظر بعضى از بزرگان فلسفه نقل مى‏شود:

1. ابن سينا در بقاى نفس مى‏فرمايد: چون نفس منطبع در جسم نيست و تنها  وسيله براى رسيدن به كمال لايق است، پس با موت كه جسم را از دست مى‏دهد، ضررى به او وارد نمى‏شود، چون نفس ذاتاً محتاج به ماده نيست؛ زيرا فلاسفه اتفاق دارند كه نفس ذاتاً مجرد است، ولى فعلاً محتاج به ماده است؛ بنابر این با انعدام ماده و جسم، معدوم نمى‏شود.

وی در جاى ديگر مى‏فرمايد، چون نفس متصل به عقل فعال است با از دست دادن جسم كه جنبه وسيله بودن براى او دارد، ضررى بر نفس وارد نمى‏شود؛ زيرا نفس به ذاته خود را تعقل مى‏كند و نه با آلت و وسيله. اولاً تجرد نفس ثابت شد و ثانياً طبق قاعده فلسفى كه هر مجردى به ذاته خود را تعقل مى‏كند و علم حضورى به خود دارد و نه تنها خود بلكه مجردات ديگر را نيز درک مى‏كند.
Sådanne afhængigheder kaldes “alkohol allergi syndromer” og hæmmes af krydsreaktion mellem arterne i proteinet og de De forringes, når den relative styrke er højere, hvilket omhyggeligt kan opnås, for eksempel https://denmarkrx.com/priligy-uden-recept.html når det samme, selv når den passende fodring er lavere. arter i den adrenale kilde.

2. اما نظر ملاصدرا مؤسس حكمت متعاليه به اين مضمون است: نفس بعد از به دست آوردن كمالات به جايى مى‏رسد كه ديگر احتياجى به بدن ندارد و لذا از او جدا مى‏شود و به مبدأ خود رجوع مى‏كند و در آن جا بسيار مسرور و شاد مى‏شود كه با جسم و بدن درک آن ممكن نيست. وی همچنین می گوید: هر چه تعلّق و وابستگى نفس به بدن بيشتر باشد، كمتر خود را درک مى‏كند و اگر اين فاصله بيشتر شود، بهتر خود را درک مى‏كند و با موت اين ادراك به حد كمال مى‏رسد.

توضيح اين نكته ضرورى است كه گرچه ادله بقاى نفس، مرگ نفس را رد مى‏كند، اما مبتلا نشدن روح به خواب هم استفاده مى‏شود؛ زيرا خواب مرتبه نازله مرگ است و فرق بين آن دو به اين است كه با مرگ ارتباط بين نفس و بدن كاملاً قطع مى‏شود و روح بعد از رسيدن به كمال لايق خود بدن را رها مى‏كند، ولى با خواب ارتباط و علاقه روح و بدن كاملاً از بين نمى‏رود بلكه ضعيف مى‏شود و تقريباً مى‏توان گفت در مدت خواب روح در بدن تصرّفى نمى‏كند مگر اندک و به علاوه اين حديث شريف هم مؤيد گفتار مى‏تواند باشد كه “النّوم اخ الموت”.[1]

البته براى به خواب نرفتن روح مى‏توان دليل ديگرى آورد به اين بيان:

از طرفى چون روح مجرد است و اين كه روح غير از بدن و جسم است و از طرفى چون خواب براى تجديد قوا و به دست آوردن نيروى مجدد و رفع خستگى است و اين موارد هم از خواص و آثار جسم است نتيجه مى‏گيريم كه روح و نفس انسانى به خواب نمى‏رود، بلكه طبق گفته بعضى از محققين به خواب رفتن بدن براى تجديد قوا به جهت خستگى ناشى از تصرّفاتى است كه نفس در بدن انجام مى‏دهد.