نصب تابلو های تصاویر در مساجد

با توجه به این که در برخی از مساجد و حسینیه ها و … عکس‌ها و نقاشی‌های مختلفی ؛ مانند تابلوی عصر عاشورا ( اثر استاد محمود فرشچیان) و عکس های منسوب به امامان معصوم (علیهم السلام) در داخل مسجد و به طرزی که در برخی از موارد نیز رو به روی نمازگزاران قرار می گیرد وجود دارد بحث مان را در اطراف این موضوع پی می گیریم.

برای روشن شدن مطلب بیان نکاتی لازم به نظر می‌رسد:

1. فقها فرموده اند: نماز خواندن در چند جا مكروه است که از آن جمله است: روبروى عكس و مجسمۀ چيزى كه روح دارد، مگر آن كه روى آن پرده بكشند، و در جايى كه عكس باشد اگر چه روبروى نمازگزار نباشد[1]، پس نماز خواندن در جایی که تابلو های عکس انسان و حیوان در محل نمازگزار باشد اعم از آن که آن محل مسجد باشد یا غیر مسجد و اعم از این که آن تصویر رو به روی نمازگزاران باشد یا در جهت دیگر، مکروه است و بهتر است که در موقع نماز روی آن پوشانده شود.

2. هم چنین فقها در باره نقاشی کردن صورت انسان و حیوان در مساجد، فرموده اند:

امام خمينى «قدس سره»: بنابر احتياط واجب مسجد را به طلا نبايد زينت نمايند  و هم چنين نبايد صورت چيزهايى كه مثل انسان و حيوان روح دارد در مسجد نقش كنند. و نقاشى چيزهايى كه روح ندارد، مثل گل و بوته مكروه است.

آیت الله العظمی بهجت: بنا بر احتياط واجب مسجد را به طلا نبايد زينت نمايند  و هم چنين نبايد صورت چيزى را نقّاشى كنند و بكشند، مخصوصاً چيزهايى كه مثل انسان و حيوان روح دارد كه در غير مسجد هم اشكال دارد و احتمال دارد نماز خواندن در اين مساجد هم مكروه باشد، ولى نوشتن قرآن و احاديث صحيحه در مسجد مانعى ندارد.[2]

آیت الله العظمی فاضل: بنابر احتياط واجب مسجد را به طلا نبايد زينت نمايند  و هم چنين نبايد بنابر احتياط صورت چيزهايى كه مثل انسان و حيوان روح دارد در مسجد نقش كنند. و نقاشى چيزهايى كه روح ندارد، مثل گل و بوته مكروه است.

آیت الله العظمی مكارم: مسئله تزيين كردن مسجد به طلا اشكال دارد و هم چنين احتياط آن است كه صورت چيزهايى كه روح دارد، مثل انسان و حيوان در مسجد نقش نكنند.

آیت الله العظمی سيستانى: احتياط واجب اين است كه مسجد را به طلا زينت نكنند و احتياط مستحبّ آن است كه به صورت چيزهايى كه مثل انسان و حيوان روح دارد زينت نكنند.[3]

3. در مورد حکم نصب تصاویر و عکس در مساجد برخی از فقهای شیعه فرمودند؟

آیت الله العظمی خامنه ای: اشكالی ندارد. لكن اگر در شبستان باشد؛ بهتر است هنگام نماز به طريقى روى آن پوشانده شود.[4]

در ذیل به نمونه‌هایی از سؤالاتی که از امام خمینی “قدس سره” در این باره شده است و جواب های معظم له توجه فرمایید:

1. در رساله آن جانب، نقاشی و تصویر در مساجد به احتیاط واجب منع شده است، آیا این منع شامل عکس هم می شود یا نه؟

جواب: شامل نیست.

2. امروزه در بعضی از مساجد و یا مکان هایی که نماز جمعه اقامه می شود، عکس ها و پوستر هایی روبروی نمازگزاران نصب می شود، آیا نماز خواندن در این مکان ها اشکال دارد؟

جواب: نماز صحیح است، هر چند در مقابل نمازگزار بودن آن کراهت دارد و کراهت رفع می شود به این که روی آن را به وسیله ای بپوشانند.

3. آیا در مقابل نمازگزار حرام است که عکس مکه باشد؟ عکس‌های غیر از عکس مکه چطور؟

جواب: حرام نیست و اگر تصویر ذی روح باشد مکروه است.[5]

4. عکس‌های شهدا که در مساجد می زنند و… ، چه حکمی دارد؟

ج: اشکال ندارد.[6]–[7]

امّا نصب عکس های منسوب به امامان در مساجد، حسینیه ها و …

از آن جایی که در برخی از مساجد و حسینیه ها عکس های منسوب به امامان معصوم (علیهم السلام) نصب می شود و با توجه به اهمیت آن پاسخ هایی از دفاتر مراجع عظام در ذیل بیان می شود:

حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی): این کار فی نفسه از نظر شرعی اشکال ندارد، به شرط این که مشتمل بر اموری که از نظر عرف اهانت و بی احترامی محسوب می شود، نبوده و با شأن این بزرگواران منافات نداشته باشد.

حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مدظله العالی): به طور کلٌی ترک نصب آنها مناسب تر با شئون آن بزرگواران است.

حضرت آیت الله العظمی فاضل لنکرانی (ره): مانعی ندارد، هر چه انتساب آنها به معصومین (علهیم السلام) اعتباری ندارد.

حضرت آیت الله العظمی بهجت (مدظله العالی): خالی از اشکال نیست.

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی): این عکس ها اصالت ندارد ولی چون منتسب به آن حضرات است، نباید مورد بی احترامی قرار گیرد.

حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی): اگر مشتمل بر هتک نباشد اشکال ندارد.

حضرت آیت الله العظمی تبریزی (ره): اگر مقصود این است که تذکر و یادآوری آن بزرگواران باشد مانعی ندارد، ولی اگر معتقد باشد که این عکس های واقعی ائمه (علیهم اسلام) است، این عقیده صحیح نیست و خطا است.