نزول آیه 30 سوره انفال بر پیامبر (صلی الله علیه و آله)

به دنبال تصمیم قریش بر قتل پیامبر (صلی الله علیه و آله)، جبرئیل (علیه السلام) بر آن‌حضرت نازل شد و او را از نقشه مشرکان آگاه ساخت و دستور خداوند متعال برای هجرت را ابلاغ کرد. در قرآن کریم آمده‌است: ««وَ إِذْ یَمْکُرُ بِکَ الَّذینَ کَفَرُوا لِیُثْبِتُوکَ أَوْ یَقْتُلُوکَ أَوْ یُخْرِجُوکَ وَ یَمْکُرُونَ وَ یَمْکُرُ اللّهُ وَ اللّهُ خَیْرُ الْماکِرینَ»؛[1] «و [ياد كن‌] هنگامى را كه كافران در باره تو نيرنگ مى‌كردند تا تو را به بند كشند يا بكشند يا [از مکه] بیرون كنند، و نيرنگ مى‌زدند، و خدا تدبير مى‌كرد، و خدا بهترين تدبيركنندگان است».

مفسران و محدثان، آیه فوق را اشاره به حوادثى مى‌دانند که منتهى به هجرت پیامبر (صلى الله علیه و آله) از «مکّه» به «مدینه» شد. این حوادث که با تعبیراتى مختلف نقل شده همگى یک حقیقت را تعقیب مى‌کنند و آن این ‌که خداوند سبحان به طرز اعجاز آمیزى، پیامبر (صلى الله علیه و آله) را از دام یک خطر بزرگ و قطعى رهایى بخشید.[2] ترديدى نیز كه در این آيه به منظور بيان و شرح مكر كفار ميان حبس، كشتن و بيرون كردن پیامبر (صلی الله علیه و آله) مطرح شده، دلالت مى‏كند بر اين كه كفار قريش در باره امر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و خاموش كردن نور دعوتش كه يگانه آرزويشان بود، با هم مشورت كرده‏اند، و همين دلالت، رواياتى را كه در شأن نزول آيه وارد شده است تأييد مى‏كند، چون در آن روايات نيز دارد كه مشركان در «دار الندوة» در باره امر آن جناب با يكديگر گفت‌وگو ‏كرده و طرح و نقشه کشیدند.[3]

[1]. انفال، 30.

[2]. پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله مکارم.

[3]. طباطبايى، سيد محمد حسين، ترجمه تفسير الميزان، مترجم: موسوى همدانى، سيد محمد باقر، ج ‏9، ص 86 و 87.