نزهة الابصار و محاسن الآثار عِدل (همتای) نهج البلاغه

برخی بر این گمان هستند که مرحوم سید رضی اولین شخصی است که به گردآوری خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌های امیر مؤمنان علی (علیه‌السلام) در ضمن نهج البلاغه اقدام نموده‌است، اما این سخن درستی نیست.

با توجه به این‌که مؤلف این کتاب در سال 280 – 360 قمری^[1] می‌زیسته، از جناب سید رضی که در سال ۳۵۹ – ۴۰۶ قمری می‌زیسته مقدم است؛ بر این اساس، تألیف این کتاب از حیث زمانی بر نهج البلاغه مقدم است.

کتاب «نزهة الابصار و محاسن الآثار»، نوشته ابوالحسن علی بن مهدی طبری مامطیری، به زبان عربی و در موضوع تاریخ و سیره می‌باشد كه بیشترین مطالب آن راجع به مولی الموحدین علی بن ابى‌طالب (علیهما السلام) است. نسب حضرت، زندگی و سیره حضرت و هم‌چنین به مناسبت، خطبه‌ها و بیاناتی از ایشان تشكیل‌دهنده آن مطالب می‌باشند. این اثر ارزشمند كه در سال‌های اخیر بدان دسترسی حاصل گردیده را شاید از سه لحاظ بتوان بی‌نظیر و اعجاب‌انگیز دانست؛ اول آن‌كه نویسنده آن یک عالم سنی مذهب شافعی اشعری است كه چنین اقدام گران‌سنگی درباره امام اول شیعیان نموده و جای بسی تأمل دارد. دوم این‌كه خود مطالب غالباً موضوعاتی هستند كه قبلا در جایی به این صورت نقل و گردآوری نشده‌اند.[2] سوم این‌که این کتاب حدود 1200 سال بعد از از تألیف، مفقود شده‌بود و توسط مرحوم شیخ محمدباقر محمودی احیاء شد.[3]

[1]. سایت ویکی نور.

[2].  همان.

[3]. طبری مامطیری، علی بن مهدی، نزهة الابصار و محاسن الابرار، محمودی، محمد باقر، ص 46،