نازل شدن جبرئیل بر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله)

جبرئیل فقط اوقات نزول وحی بر نبی اکرم  (ص) وارد می شد؛ چرا که در موارد بسیار در روایات داریم که مثلاً پیامبر اکرم (ص) مشغول فلان کار بود که جبرئیل بر او نازل شد،[1] و این گویای این مطلب است که جبرئیل در همه حال همراه ایشان نبوده، اگر همراه پیامبر بوده دیگر نزول معنا نداشت؛ زیرا نزول به این معنا است که مرتبه بالا بوده و به مرتبه پایین نازل شده و در صورتی که او همراه پیامبر باشد دیگر نزول معنا ندارد؛ بلکه باید گفته می شد که مثلاً جبرئیل که همراه نبی مکرم (ص) بود به او گفت یا بر او وحی نمود؛ مثلاً در آیۀ 19 سورۀ مریم و آیات سورۀ ضحی در تفاسیر آمده است، شأن نزول آیه برای تأخیر در وحی بوده و بین 25 تا 45 روز تأخیر در وحی نقل شده است.[2]

علت این که جبرئیل بر پیامبر (ص) نازل می شود نه بر بقیه مردم، عصمت نبی است، نه این که علت عصمت نبی نزول جبرئیل بر ایشان باشد، تا زمانی که شخص عصمت از خطا و اشتباه نداشته باشد، لایق مقام نبوت نمی شود و وحی بر او نازل نمی شود، وقتی این طور بود دیگر حضور یا عدم حضور جبرئیل ربطی به عصمت نبی اکرم (ص) پیدا نمی کند؛ چون ایشان امین خداوند متعال هستند و جبرئیل نیز پیام آور خداوند است.

جبرئیل تنها نقش حامل وحی را دارد، نه در عصمت نبوی تأثیر گذار است، و نه در وجوب متابعت از ایشان. بنابراین، سنن نبوی قابل خدشه و تجدید نظر نیست؛ چون بر گرفته از رفتار پیامبری است که از هر گونه خطایی مصون بوده و از بالاترین درجه کمال انسانی برخوردار است، تا آن جایی که خداوند درجه قرب ایشان را به خود، کمتر از قاب قوسین بیان می کند.

[1]کلینی، الکافی، ‏ج 6، ص 52، چاپ چهارم‏، دار الكتب الإسلامية، تهران، 1365؛ همان، ج 5، ص 304؛ علامه مجلسی، بحارالأنوار، ج 17، ص 378، باب 52، اليقين و الصبر على الشدائد، مؤسسة الوفاء، بيروت.‏

[2] بانوى اصفهانى، سيده نصرت امين، مخزن العرفان در تفسير قرآن، ج ‏15، ص 169،نهضت زنان مسلمان، تهران، 1361 ش؛ كاشانى، ملا فتح الله، تفسير منهج الصادقين فى الزام المخالفين،  ج ‏10، ص 269، كتاب فروشى محمد حسن علمى، تهران، 1336 ش؛ حسينى شاه عبدالعظيمى، حسين بن احمد، تفسير اثنا عشرى، ج ‏14، ص 249، انتشارات ميقات، تهران، چاپ اول، 1363 ش؛ رشيدالدين ميبدى، احمد بن ابى سعد، كشف الأسرار و عدة الأبرار، ج ‏6، ص 140، انتشارات امير كبير، تهران، چاپ پنجم، 1371 ش.