کپی شد
میثاق‌نامه‌ها جنبش حماس
حماس، در ۲۷ مرداد ۱۳۶۷شمسی (۱۸ اوت ۱۹۸۸میلادی) میثاق‌نامه‌ای ۳۶ ماده‌ای منتشر و اهداف و راهبردهای خود را اعلام کرد.[1]
حماس، مانند دیگر شاخه‌های اخوان‌المسلمین در خاورمیانه، بخش عمده ایدئولوژی خود را از آموزه‌های حسن‌البنا، مؤسس و نظریه‌پرداز مصری جنبش اخوان‌المسلمین، گرفته‌است.
ماهیت اسلامی قضیه فلسطین و منازعه با رژیم صهیونیستی محور اصلی و راهبردی حماس را تشکیل می‌دهد[2] در اساسنامه حماس این جنبش حلقه‌ای از زنجیره جهاد در برابر هجوم صهیونیسم به شمار رفته‌است.[3]
ماهیت منازعه با رژیم اشغال‌گر از نظر حماس، کشمکش ریشه‌دار جهان اسلام و صهیونیسمِ تحت حمایت غرب است. این برداشت از ماهیت منازعه با صهیونیسم، به دیدگاه اخوان‌المسلمین نزدیک است؛ زیرا آنان در فلسطین مخالف محدود کردن منازعه موجود در مفاهیم طبقاتی یا ملی هستند.[4]
از دیدگاه حماس، سرزمین فلسطین، میراثی برای نسل‌های مسلمان تا پایان دنیاست و چشم‌پوشی از تمام یا قسمتی از آن جایز نیست و هیچ‌کس نمی‌تواند در آن دخالت کند.[5]
بنابراین تمامی راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز و همایش‌های بین‌المللی برای حل قضیه فلسطین، با نگرش حماس در تعارض است و حل مسأله فلسطین تنها از راه جهاد امکان‌پذیر است.[6]
از نظر حماس، یهودیت با صهیونیسم متفاوت است و معارضه این جنبش با صهیونیسم به دلیل تجاوزکار بودنش است، نه داشتن عقیده متفاوت.[7]
از دیدگاه حماس، صهیونیسم پرچم‌دار طرحی سیاسی با زمینه‌های دینی و احساسات قومی است که هدف آن تحقق رؤیای دیرینه تأسیس دولت یهودی در فلسطین است،[8] به همین دلیل، حل قضیه فلسطین از دیدگاه حماس، با نابودی رژیم اسرائیل و تشکیل دولت اسلامی به جای آن امکان‌پذیر است.[9]
بدین‌ترتیب فهم جنبش حماس از مسأله فلسطین بر منطق ملی و دینی استوار است و این جنبش مفهوم ملی‌گرایی را بخشی از هویت اسلامی و یکی از ابعاد مسأله فلسطین می‌داند. [10]
جنبش حماس به مردم سالاری و انتخابات آزاد اعتقاد دارد. شیخ‌احمد یاسین در یکی از مصاحبه‌هایش در اردیبهشت ۱۳۶۸ شمسی (آوریل ۱۹۸۹ میلادی) اعلام کرد که حماس به رأی مردم فلسطین از طریق انتخاباتی مردمی گردن می‌نهد، حتی اگر این امر سبب به قدرت رسیدن حزب کمونیست شود.[11]
در ۱۱ اردیبشهت ۱۳۹۶شمسی (۱ می ۲۰۱۷میلادی) میثاق یا سند سیاسی دوم حماس در دوحه رونمایی و منتشر شد که تفاوت‌هایی با میثاق اول دارد.[12]
[1]. «میثاق حرکة المقاومة الاسلامیة حماس»، خبرگزاری الجزیرة.
[2]. زیاد ابوعمرو، «حماس: خلفیة تاریخیة سیاسیة»، ج۱، ص۸۹ـ۹۰؛ ساره م روی، «غزة: دینامیات جدیدة للتفکک الاجتماعی»، ج۱، ص ۵۸ـ۵۹.
[3]. میثاق حرکة المقاومة الاسلامیة حماس، در القضیة الفلسطینیة بین میثاقین، مادّه ۱ و ۷؛ عبداللّه أبوعید و دیگران، دراسة فی‌الفکر السیاسی لحرکة‌المقاومة‌الاسلامیة: حماس، تحریر: حمد، جواد و برغوثی، اِیاد، ج۱، ص ۳۰.
[4]. کیلانی، موسی زید، الحرکات الاسلامیة فی الاردن و فلسطین، ج۱، ص ۲۰۰؛ دراسة فی‌الفکر السیاسی لحرکة‌المقاومة‌الاسلامیة: حماس، ج۱، ص ۱۱۸.
[5]. میثاق حرکة المقاومة الاسلامیة (حماس)، در القضیة الفلسطینیة بین میثاقین، مادّه ۱۱.
[6]. همان، مادّه ۱۳.
[7]. خالد حروب، حماس: الفکر و الممارسة السیاسیة، ج۱، ص۴۷ و ۴۹ و ۵۵.
[8]. دراسة فی‌الفکر السیاسی لحرکة‌المقاومة‌الاسلامیة: حماس، ج۱، ص ۱۳۷ـ۱۴۳.
[9]. «حماس: خلفیة تاریخیة سیاسیة»، ج۱، ص ۸۹.
[10]. خالد حروب، حماس: الفکر و الممارسة السیاسیة، ج۱، ص۴۷ـ۴۹، بیروت ۱۹۹۶.
[11]. خالد حروب، حماس: الفکر و الممارسة السیاسیة، ج۱، ص۲۳۴، بیروت ۱۹۹۶؛ زیاد ابوعمرو، «الاحزاب السیاسیة الفلسطینیة بین الدیمقراطیة و التعددیة»، ج۱، ص۷۵، المستقبل‌العربی، سال ۱۷، ش ۲ (شباط ۱۹۹۵).
[12]. «واکاوی سند سیاسی جدید حماس»، وبگاه اندیشکده راهبردی تبیین؛ فایضی، «مقایسه دو میثاق‌نامه حماس»، اندیشکده راهبردی تبیین؛ ویکی شیعه.