کپی شد
مواضع سیاسی میرزا مهدی اصفهانی و شاگردان ایشان
مرحوم میرزا مهدی اصفهانی با توجه به شرایط خاص دوران زندگی‌اش در ایران که از کودتای رضاخان آغاز شد، مانند بسیاری از عالمان دیگر، موضع صریح سیاسی و علنی نداشت، البته ایشان در مباحث علمی خود، در دو جا نظریه ولایت فقیه را تبیین کرده و این ولایت را برای فقهای شیعه پدیرفته است. شاید بتوان از آن مطالب، نوع تلقی میرزا را در باب حکومت دینی نیز دریافت کرد؛ زیرا نظر ایشان در این زمینه شبیه دیدگاه مرحوم امام خمینی است.
البته شاگردان ایشان بعدها در تحولات سیاسی، مواضع مختلفی داشتند؛ از این رو میرزا را نمیتوان در آینه شاگردانش ببینیم، چون شاگردان ایشان یکدست نبودند. شیخ مجتبی قزوینی از شاگردان برجسته میرزا در نهضت 15 خرداد 1342 با امام خمینی همراهی میکند و علمای خراسان را به حمایت از امام به قم میآورد. همچنین برخی دیگر از شاگردان میرزا؛ همچون مرحوم آیت‌الله شیخ حسنعلی مروارید و آیت‌الله شیخ جواد تهرانی در انقلاب اسلامی تمام اعلامیهها و اطلاعیههای انقلابی را امضا میکردند و حمایت خود را از انقلاب امام خمینی نشان دادند.
شاخه دیگری از شاگردان میرزا البته موضع دیگری در سیاست داشتند. برای مثال، آیت الله شیخ محمود حلبی چنین همراهی را با انقلاب نشان نداد، البته ایشان خود از پیش‌قراولان نهضت ملی نفت و از همراهان مرحوم آیت‌الله کاشانی بودند. اما ظاهرا با توجه به شرایط پیش آمده در کشور، از سیاست سرخورده شده، احساس میکند فضای سیاسی به نتیجه نمیرسد و به کار دیگری مشغول میشود. این‌که مرحوم شیخ محمود حلبی در مواضع سیاسی چگونه میاندیشید، خیلی روشن نیست؛ آیا با هرگونه حرکت سیاسی مخالف بود و یا این‌که به صورت موردی معتقد بود که این حرکتها به نتیجهای نمیرسد و یا این‌که به لحاظ شخصی معتقد بود که اولویتهای دیگری مانند مبارزه با فرقة ضالّه بهاییت وجود دارد و اگر بخواهد وارد بحثهای سیاسی بشود، نمیتواند به اولویت خود برسد، معلوم نیست. آنچه مهم است، این است‌که ایشان در سیره عملی در طول سالهای قبل از انقلاب مبارزه پیگیرانه در راستای انقلاب نداشت و با تأسیس انجمن حجیته به وظایف فرهنگی مشغول بود. البته اعضای این انجمن از نظر سیاسی یک دست نبودند. در میان آنها شخصیتهای انقلابی بزرگی بیرون آمدند؛ مانند مرحوم آقای پرورش و در نقطه مقابل هم کسانی بودند که مواضع تندی در برابر انقلاب اسلامی داشتند. امّا از این نکته نباید غافل ماند که مواضع سیاسی شاگردان میرزا مهدی اصفهانی را نمیتوان به خود ایشان منتسب کرد. اگر قرار باشد شخصیت سیاسی میرزا را با دقت مطالعه کنیم، باید به سخنان و سیره خود وی مراجعه نماییم و ایشان را به صورت مستقل از نظر جایگاه سیاسی و فرهنگی تحلیل کنیم.[1]
[1]. سبحانی، محمد تقی، مجله حریم امام، سال هفتم، شماره 343، ص 9.