مهاجرت علامه حسن زاده آملی به تهران

علامه حسن زاده آملی در شهریور ۱۳۲۹ شمسی از آمل به تهران مهاجرت نمود و ابتدا در مدرسه حاج ابوالفتح (رحمه الله) و سپس در مدرسه مروی تهران به تحصیل ادامه داد. خود ایشان در این باره می‌فرماید: «پس از گذشت شش سال از اشتغالم به تحصیل در شهر آمل، در روز چهارشنبه اول شهریور ماه 1329 شمسی، مطابق با نهم ذی القعدة الحرام 1369 از هجرت نبوی (علی مهاجرها آلاف التحیة والصلاة والسلام) به تهران مهاجرت کردم. پس از سختی‌های زیاد، پروردگارم مرا در مدرسه حاج ابوالفتح (علیه الرحمة) واقع در آخر خیابان ری تهران، مأوا داد. به اسم فتح تفأل به خیر زدم، گویا به این اسم، آرزوی فتوحات ربّ فاتحم (عزّ اسمه) داشتم».[1]

استاد علامه در مدت اقامت خود در تهران که 13 سال[2] به طول انجامید، محضر اساتید متعددی را درک کرد که عبارتند از:

1. استاد آیة الله سید احمد لواسانی (قدّس سرّه) که در خدمت ایشان، بقیه کتب شرح لمعه و قوانین الاصول را تا آخر آن درس خواند.[3]
2. استاد ميرزا مهدى الهى قمشه‏اى (قدّس سرّه) که در محضر ایشان، تمام حکمت منظومه متأله سبزوارى، جلد سوم اسفار ملاصدرا در الهیات بالمعنی الاخص، و نمط چهارم تا آخر شرح محقق طوسی بر اشارات شيخ رئيس را تلمذ نمود و نيز در مجلس تفسير قرآن آن جناب خوشه‏چين بود.[4]
3. استاد علامه شعرانی (قدّس سرّه) که در محفل درس ایشان، علومی؛ نظیر فقه و اصول‏ (تا مرحله اجتهاد)، معقول‏، تفسير (تمام دوره تفسير مجمع البيان طبرسى از بدو تا ختم آن)، کتب قرائت و تجويد (مانند شرح شاطبيه)،[5] برخی کتب رياضى، هيئت و نجوم‏، علم طب، علم درایه و رجال، علم حدیث و روایت فراگرفته شد. هم‌‍چنین علامه حسن زاده آملی پس از خواندن کتاب حدیثی جامع وافى فيض کاشانى، نزد علامه شعرانی از ایشان اجازه حدیث دریافت کرد و به این ترتیب در سلک راویان دين و سلسله حاملان احاديث صادره از اهل بيت عصمت و وحى (علیهم السلام) مشرف گشت.[6]
4. استاد آية اللّه حاج ميرزا ابو الحسن رفيعى قزوينى (قدّس سرّه) که در مجلس عرشی ایشان به مدت پنج سال به تحصيل بخش مُعظمی از اسفار صدر‌المتألهین، کتاب مصباح الانس که شرح علامه فنارى بر مفتاح غیب الجمع و الوجود صدرالدين قونوى است، درس خارج فقه طهارت، صلاة و اجاره از متن کتاب «العروة‌الوثقی» فقیه سید محمد کاظم یزدی، و درس خارج اصول اجتهاد و تقلید از متن کفایة الاصول آخوند خراسانی مشغول بود. آن عالم ربّانى، استاد حسن زاده را به «فاضل آملی» می‌خواند.[7]
5. استاد آية اللّه حاج شيخ محمد تقى آملى (قدّس سرّه) که توفيق استفاضه از مباحث درس خارج فروع فقهیه و معارف عقلیه ایشان برای علامه حسن زاده حاصل شد.[8]
6. استاد آية اللّه حاج ميرزا احمد آشتيانى (قدّس سرّه) که کتاب شفاء شیخ الرئیس ابن سینا در محضر مبارک ایشان خوانده شد.[9]
7. استاد علامه محمد حسين فاضل تونى (قدّس سرّه) که بخشی از شفاء شیخ الرئیس ابوعلی سینا و شرح علامه قيصرى بر فصوص شيخ اکبر محيى الدين عربى نزد ايشان تلمذ شد.[10]
8. استاد شیخ علی محمد جولستانی (قدّس سرّه) که لئالی منتظمه در منطق؛ تصنیف متأله سبزواری در خدمت ایشان فراگرفته شد.[11]

[1]. حسن زاده آملی، حسن، در آسمان معرفت (تذکره اوحدی از عالمان ربانی)، گردآوری و تنظیم: بدیعی، محمد، ص 417.

[2]. حسن زاده آملی، حسن، نامه‏ها برنامه‏ها، ص 73‏.‏

[3]. در آسمان معرفت (تذکره اوحدی از عالمان ربانی)، ص 417.

[4]. همان، ص 418 و 419.

[5]. «شرح شاطبيه به نام «سراج المبتدى و تذکار المقرى المنتهى» که شرح علامه شيخ على بن قاصح عذرى بر قصيده لاميه منظومه علامه شيخ قاسم بن فيره رعينى شاطبى در علم قرائات است.، همان، ص 421 و 422.

[6]. همان، ص 430 – 432.

[7]. همان، ص 426 و 427.

[8]. همان، ص 427.

[9]. همان.

[10]. همان، 425.

[11]. همان.