کپی شد
منظور از داعی در آیه 108 سوره طه
«يَوْمَئِذٍ يَتَّبِعُونَ الدَّاعِيَ لا عِوَجَ لَهُ وَ خَشَعَتِ الْأَصْواتُ لِلرَّحْمنِ فَلا تَسْمَعُ إِلاَّ هَمْسا».[1]
آیه شریفه، مربوط به برپایی قیامت بوده که دعوت كننده الاهى، مردم را به جمع در محشر و حساب دعوت مىكند و همگى بىكم و كاست، دعوت او را لبّيك مىگويند و از او پيروى مىنمايند.[2]
در قرآن دقیقاً مشخص نشده است که «داعی» چه کسی است[3] و به همین جهت، میان مفسران بحث به میان آمده که مقصود از این دعوت کننده چه کسی است:
1. اکثر مفسران بر این عقیده هستند که منظور، حضرت «اسرافیل» است.[4]
2. برخی با استناد به روایت، منظور از این دعوت کننده را حضرت امام علی (ع) می دانند.[5]
و جمله« لا عِوَجَ لَهُ» (هيچ انحراف و كجى ندارد) ممكن است توصيف براى دعوت اين دعوتكننده بوده باشد و يا توصيفى براى پيروى كردن دعوت شدگان و يا هر دو.
جالب توجه اين كه همان گونه كه سطح زمين آن چنان صاف و مستوى مىشود كه كمترين اعوجاجى در آن نيست، فرمان الاهى و دعوت كننده او نيز آن چنان صاف و مستقيم و پيروى از او آن چنان مشخص است كه هيچ انحراف و كجى در آن نيز راه ندارد.[6]
کلید واژه: داعی، انحراف، اسرافیل،علی، قیامت
[1] . طه، 108: در آن روز همگى از دعوتكننده الاهى که هیچ انحراف و کجی ندارد، پيروى كرده (و دعوت او را به حيات مجدد لبيك مىگويند) و همه صداها در برابر (عظمت) خداوند رحمان خاضع مىگردد، و جز صداى آهسته چيزى نمىشنوى.
[2] . مكارم شيرازى، ناصر،تفسیر نمونه، ج13، ص 303، دار الكتب الإسلامية، تهران،چاپ اول، 1374ش.
[3] . همان، ج13، ص 303.
[4] . طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج7، ص 50، انتشارات ناصر خسرو،تهران،چاپ سوم،1372ش؛ حسينى همدانى، سيد محمد حسين، انوار درخشان، ج10، ص 512، کتاب فروشی لطفی،تهران،چاپ اول، 1404ق؛ اسفراينى، ابوالمظفر شاهفور بن طاهر،تاج التراجم فی تفسیر القرآن الاعاجم، ج3، ص 1393، انتشارات علمى و فرهنگى،تهران،چاپ اول،1375ش؛ فيض كاشانى، ملا محسن،تفسیر الصافی، ج 3، ص 320، انتشارات صدر، تهران، چاپ دوم، 1415ق؛ بيضاوى، عبدالله بن عمر، انوارالتنزیل و اسرار التأویل، ج 4،ص 39، دار احياء التراث العربى، بیروت، چاپ اول، 1418ق؛ فخرالدين رازى، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب،ج 22، ص101، دار احياء التراث العربى،بیروت،چاپ سوم،1420ق.
[5] . بحرانى، سيد هاشم،البرهان فی تفسیر القرآن، ج 3، ص 777، بنیاد بعثت،تهران،چاپ اول، 1416ق، محمد بن العباس، قال: حدثنا محمد بن همام بن سهيل، عن محمد بن إسماعيل العلوي، عن عيسى بن داود، عن أبي الحسن موسى بن جعفر، عن أبيه (عليهم السلام)، قال: «سألت أبي عن قول الله عز و جل:يَوْمَئِذٍ يَتَّبِعُونَ الدَّاعِيَ لا عِوَجَ لَهُ قال: الداعي أمير المؤمنين (عليه السلام)»، مجلسی،محمدباقر،بحارالانوار، ج 36،127،مؤسسة الوفاء، بیروت،لبنان،1404ق.
[6] . تفسیر نمونه، ج13، ص 303.