مناجات خمس عشر امام سجاد (زین العابدین) (علیه السلام)

مناجات خمس عشر، مجموعه دعاهای پانزده گانه نقل شده از امام سجاد (علیه السلام) می باشد. این دعاها، در کتاب «بحارالانوار»[1] و «الصحیفة الثانیة السجادیة» نقل شده است. محور این مناجات ها مباحث اخلاقی و عرفانی است.

علامه مجلسی می گوید: «این مناجات را در برخی از کتاب های اصحاب دیدم که از امام سجاد (علیه السلام) روایت کرده‌اند».[2] در حالی که ایشان نامی از آن کتاب ها نبرده و سند روایت را هم نقل نکرده است. شیخ حرّ عاملی نیز در «الصحیفة الثانیة السجادیة» این مناجات پانزده گانه را از دعاهای سجادیه دانسته و بدون هیچ تردیدی به امام سجاد (علیه السلام) نسبت داده است. او می گوید: روایت مناجات خمس عشر مرسل است، ولی چون مطالب و مفاهیم موجود در این مناجات ها با اصول و آموزه های قرآنی و دعاهای مأثور دیگر موافق است، خواندن آن اشکالی ندارد.

شرح هایی نیز بر این مناجات نوشته شده که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1. کتاب «سجاده های سلوک»، نوشته محمد تقی مصباح یزدی در دو جلد. جلد اول شرح مناجات اول تا مناجات هشتم و جلد دوم شرح مناجات نهم تا مناجات پانزدهم است.[3]
2. کتاب «مناجات عارفان»، نوشته حسین انصاریان که در بخش دوم آن، ترجمه منظوم مناجات خمس عشر آورده شده است.[4]
3. کتاب «زمزمه‌های عارفانه»، نوشته علیرضا رجالی تهرانی.
4. کتاب «شرح مناجات خمسه عشر»، نوشته عبدالعلی بزرگی در قرن سیزده قمری.[5]
5. کتاب «بلاغت و عرفان در مناجات خمسه عشر امام سجاد (علیه السلام)»، تألیف علی شمس ناتری و یوسف رسولی.[6]
6. کتاب «در ب‍ارگ‍اه ن‍ور» (ت‍رج‍م‍ه‌ و ش‍رح‌ م‍ن‍اج‍ات‌ خ‍م‍س‌ ع‍ش‍ره)، ت‍أل‍ی‍ف‌ ن‍ورال‍ل‍ه‌ ع‍ل‍ی‍دوس‍ت‌ خ‍راس‍ان‍ی‌.[7]
7. کتاب های «مناجات سید ساجدین» و «زمزم صفا»، نوشته محسن غرویان.

ترتیب و زمان خواندن مناجات‌ها:

1. مناجاة التائبین (برای روز جمعه).
2. مُنَاجَاةُ الشَّاكِرِين ‏(برای روز شنبه).
3. مُنَاجَاةُ الْخَائِفِين ‏(برای روز یک شنبه).
4. مُنَاجَاةُ الرَّاجِينَ (برای روز دوشنبه).
5. مُنَاجَاةُ الرَّاغِبِينَ (برای روز سه شنبه).
6. مُنَاجَاةُ الشَّاكِرِينَ (برای روز چهارشنبه).
7. مُنَاجَاةُ الْمُطِيعِينَ (برای روز پنج شنبه).
8. مناجاة المريدين (برای روز جمعه).
9. مناجاة المحبّين‏ (برای روز شنبه).
10. مناجاة المتوسّلين‏ (برای روز یک شنبه).‏
11. مناجاة المفتقرين‏ (برای روز دوشنبه).
12. مناجاة العارفين‏ (برای روز سه شنبه).
13. مناجاة الذاكرين‏ (برای روز چهارشنبه).
14. مناجاة المعتصمين‏ (برای روز پنج شنبه).
15. مناجاة الزاهدين‏ (برای شب جمعه).‏[8]

[1]. مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، محقق / مصحح: جمعى از محققان‏، ج 91، ص 142.

[2]. همان.

[3]. پایگاه اطلاع رسانی آثار آیت الله مصباح یزدی.

[4]. سایت عرفان

[5]. آقا بزرگ تهرانى‏، محمد محسن، الذريعة إلى تصانيف الشيعة، ج 22، ص 239.‏

[6]. کتابخانه ملی.

[7]. همان.

[8]. بحار الأنوار، ج 91، ص 142 – 153؛ برگرفته از سایت ویکی فقه.