کپی شد
مقایسه بین میثاق‌نامه اول حماس با میثاق‌نامه دوم
سند 1988 بسیار ایدئولوژیک و گفتمانی است، اما سند جدید کاملاً عمل‌گرایانه و در چارچوب ادبیات سیاسی روز نگاشته شده‌است. به گونه‌ای که به نظر می‌رسد هدف نخست حماس از نگارش سند جدید با ادبیاتی متفاوت، جلب نظر دیگر بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی به خود و کاهش فشارهای بین‌المللی است. در سند نخست استفاده از آیات و احادیث فراوان به‌منظور اثبات بندهای سند به‌وفور به چشم می‌خورد، اما در سند جدید از آیات خبری نیست. ضمن آن‌که در سند جدید ما شاهد یک ادبیات نرم‌تر، جهان پسندتر و محافظه‌کارانه‌تر هستیم. در جدول زیر بندهای مهم به‌صورت تطبیقی مورد بررسی قرار گرفته است.
| تحلیل و بررسی | تغییر موضع | میثاق دوم حماس 2017 | میثاق اول حماس 1988 | شماره |
| با توجه به تحولات منطقه‌ای تأکید بر این امر نقطه مثبت سند جدید است. | بدون تغییر | بند 1: تأکید بر خاستگاه و مرجعیت اسلام | بند 1: تأکید بر اسلامی بودن جنبش مقاومت حماس | 1 |
| این اقدام به نظر می‌رسد به دلیل وضعیت اخوان المسلمین در مصر و منطقه است تا بتواند با عدم اشاره به وی با دیگر کشورها هم ارتباط داشته باشد | تغییر | سکوت در قبال اخوان المسلمین (نه رد و نه تائید رابطه با این جنبش) | بند 2: تأکید بر اینکه حماس شاخه اخوان المسلمین در فلسطین است | 2 |
| به نظر می‌رسد برای رد اتهام سلفی‌گری و رادیکالی بودن دولت خود است | تغییر | سکوت در خصوص نوع دولت و تأکید چندباره بر دموکراسی |
بند 5 و 6: تأکید بر دولت اسلامی و قانون اساسی بر اساس شریعت
|
3 |
| نشان دادن وجهه انسان دوستانه و رد اتهام یهودستیزی | تغییر | بند 16: تأکید بر عدم دشمنی با یهودیان ضمن جدا کردن آنان از صهیونیست‌ها |
بند 7: تأکید بر مبارزه جهانی و لزوم نابودی کل یهودیان با استناد به قرآن و احادیث پیامبر بند 18: دشمنی یهود با کل مسلمانان |
4 |
| تأکید بر اسلامی بودن در کنار عربی بودن در پاسخ به برخی جنبش‌های چپ‌گرا و غیر اسلامی فلسطین | بدون تغییر | بند 3: فلسطین یک سرزمین عربی اسلامی و مقدس | بند 11: فلسطین متعلق به تمام امت اسلامی و عربی است | 5 |
| اقدامی مثبت با توجه به گذشت بیست سال و ارائه شدن طرح‌های گوناگون مانند اسلو | بدون تغییر | بند 22: رد ضمنی تمام طرح‌های موجود عربی و بین‌المللی
بند 21: رد اسلو |
بند 13: تأکید بر بی‌فایده بودن طرح‌ها و قراردهای سازش | 6 |
| عدم فرقه‌ای کردن مسئله فلسطین و عدم استفاده از ادبیات اسلامی در سند جدید | تغییر | بند 23، 24 و 25: تأکید بر جهاد و مبارزه مسلحانه بدون ذکر آیات و احادیث و هم‌چنین جنگ‌های صلیبی | بند 15: تأکید بر جهاد به‌عنوان امری اسلامی و اشاره به جنگ‌های صلیبی | 7 |
| تقویت وجهه انسانی و حقوق بشری | تغییر | بند 34: تأکید بر حقوق زنان در همه عرصه‌های مقاومت، سیاسی و اجتماعی اقتصادی | بند 17: رد یکسانی زنان در حقوق کار و …در اسلام اما واجب بودن جهاد برای آنان | 8 |
| حذف واژه کمونیسم به دلیل فروپاشی شوروی و عدم اشاره به نقش قدرت‌های استکباری در شکل‌گیری و تداوم عمر رژیم بالاخص آمریکا برای خلاف سند 1988 | تغییر | بند 42: مخالفت با هرگونه اقدام سلطه جویانه بر امت اسلامی و عربی بدون اشاره به آمریکا | بند 22: حمله به استکبار جهانی و بلوک‌های غرب و شرق تحت عنوان سرمایه‌داری و کمونیسم | 9 |
| برای تقویت وحدت ملی فلسطین و رفع اتهام از حماس بر پذیرش ساف تاکید شده است که به نظر می‌رسد اقدام خوبی است | بدون تغییر. | بند 29: پذیرش ساف به‌عنوان نماینده فلسطین و تأکید بر اصلاح ساختار آن | بند 27: از ساف تشکر می‌کند اما به دلیل اسلامی نبودن آن را موردپذیرش قرار نمی‌دهد | 10. |
| تداوم خط اصل صهیونیسم‌ستیزی و درک برنامه جهانی این تفکر علیه اسلام و فلسطین | بدون تغییر | بند 14 و 15: تأکید بر اینکه صهیونیسم یک پروژه جهانی است | بند 32: تأکید بر اینکه صهیونیسم یک پروژه جهانی است | 11 |
| به نظر می‌رسد حماس سعی دارد از خود یک جنبش مدافع حقوق نشان دهد نه یک جنبش متهاجم به رژیم صهیونیستی | تغییر | در طول سند به عدم مشروعیت و لزوم جهاد و آزادی فلسطین از نهر تا بحر پرداخته شده‌است | تاکید بر نابودی رژیم صهیونیستی در بندهای مختلف و غالب بودن روح تهاجمی در سند | 12 |
| این اصل را می‌توان از اصلی‌ترین مؤلفه‌ها برای سنجش هر جنبش مقاومتی دانست | بدون تغییر | بند 2: تاکید بر آزادی کل فلسطین از نهر تا بحر | مقدمه میثاق: تاکید بر آزادی کل فلسطین از نهر تا بحر | 13. |
| به نظر می‌رسد حماس با این ادبیات و صراحت در خصوص تشکیل دولت در 1967 نخست به دنبال رفع اتهام ایجاد مانع در تشکیل دولت ملی فلسطین و در ادامه دیدگاه مثبت‌تری از بیرون بالاخص اروپایی‌ها جلب نماید؛ اما تجربه روند جنبش فتح با رهبری عرفات از جنبشی انقلابی به سازشگری اسلو پسند، ذهنیت مثبتی را در ذهن تحلیل‌گران ایجاد نمی‌کند[1] | مهم ترین تغییر | بند 20: پذیرش تشکیل دولت فلسطینی در مرزهای 1967 به عنوان بخشی از فرایند آزادی کل فلسطین، بدون به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی | عدم اشاره به پذیرش دولت در بخشی از فلسطین | 14 |