نوار غزه

معرفی غزه

نواره غزه، منطقه‌ای در شمال مصر و در غرب کشور فلسطین است. [1] از لحاظ راهبردی، این شهر بر روی نوار ساحلی مدیترانه قرار گرفته است.[2]

تاریخچه غزه

از دوران پیش از اسلام،‌ حکومت غزه به دست اعراب منطقه بوده‌است. گزارش شده که در دوران هیرود کبیر (فرمانروای یهودیه یا اورشلیم)، پادشاه این منطقه، شخصی از اعراب غزه بود و در هنگام ظهور اسلام نیز اعراب بر آن منطقه سیطره داشتند.[3] منطقه غزه در صدر اسلام از مناطق پراهمیت برای تجارت اهل مکه و مدینه به‌شمار می‌رفت.[4]

این منطقه در دوران امپراتوری عثمانی، شاهد جنگ‌هایی بین نیروهای بریتانیایی و ترکان عثمانی بود. در سال ۱۹۴۸میلادی و در پی منازعه در منطقه[5] غزه به اشغال ارتش مصر درآمد.[6] پس از آن نیز اسرائیلی‌ها بارها به این ناحیه حمله برده‌اند.[7] در سال ۱۹۶۷میلادی این منطقه به دست اسرائیلی‌ها در آمد و در سال ۲۰۰۵میلادی با عقب‌نشینی اسرائیلی‌ها، به دست نیروهای فلسطینی درآمد.[8] در همان سال، گروه حماس با پیروزی در انتخابات در فلسطین، وارد عرصه سیاست شد. [9] این گروه بعدها در سال ۲۰۰۷میلادی و پس از درگیری با نیروهای فتح، بر جنبش فتح پیروز شد و اداره بخش نوار غزه را به‌عنوان سرزمین تجزیه‌شده از فلسطین بر عهده گرفت.[10]

جغرافیای غزه

از نظر جغرافیایی نواز غزه منطقه‌ای محصور بین اسرائیل و مصر در حاشیه دریای مدیترانه است.

غزه، رفح و خان یونس شهرهای اصلی در باریکه غزه محسوب می‌شوند. نوار غزه به همراه کرانه باختری رود اردن دو منطقه اصلی مورد نظر تشکیلات خودگردان فلسطینی برای اعلام موجودیت کشور فلسطین است. این در حالی است که بین این دو منطقه از سال ۲۰۰۷ تاکنون علاوه بر فاصله جغرافیایی از نظر سیاسی نیز شکاف ایجاد شده‌است. کنترل باریکه غزه در دست حماس است.[11]

شهرهای غزه و جمعیت آن

نواز غزه دارای شهرهای مختلفی است که مرکز آن شهر غزه می‌باشد.

1. بنی سهیلا منطقه آ با جمعیت ۳۲٬۸۰۰ نفر.
2. بیت حانون استان شمال غزه منطقه آ با جمعیت ۳۲٬۲۰۰ نفر.
3. بیت لاهیا، استان شمال غزه منطقه آ، با جمعیت ۵۹٬۵۰۰ نفر.
4. دیر البلح منطقه آ با جمعیت ۶۲٬۲۰۰ نفر.
5. غزة هاشم منطقه آ با جمعیت ۸۳۰٬۷۰۰ نفر.
6. جبالیا استان شمال غزه منطقه آ، ۸۲٬۹۰۰ نفر.
7. خان یونس منطقه آ با جمعیت ۱۷۹٬۸۰۰ نفر.
8. رفح منطقه آ با جمعیت ۷۱٬۰۰۰ نفر.[12]

اما بر اساس آمارهای منتشر شده در سال ۲۰۲۲میلادی،‌ جمعیت ساکن در نوار غزه، بیش از دو میلیون و سیصد هزار نفر بوده و با توجه به مساحت اندک این منطقه،‌[13] آن را به یکی از پرتراکم‌ترین مناطق جهان از نظر جمعیتی تبدیل کرده است.[14] زبان اهالی این منطقه عربی و بعضا انگلیسی و عبری است.[15] ۸۰ درصد جمعیت غزه،‌ از نظر اقتصادی فقیر محسوب می‌شوند.[16]

جاذبه‌های گردشگری نوار غزه

مکان‌های مورد توجه برای ناظران این شهر عبارتند از: مسجد جامع عمری، مسجد سید هاشم، مسجد ابن عثمان، مسجد ابن مروان، حرم شیخ ابوالعزم، حرم شیخ اجلین، تل منتار، قلعه ناپلئون (قلعه الرضوان) و کلیسای سن پورفیروس.

شهر غزه دارای تفرجگاه‌های جدید متعددی است که در آن جهان‌گردان و مردم بومی می‌توانند در کنار ساحل و استخر‌های شنا، به شنا و استراحت بپردازند.[17]

مجامع یهودی در غزه

جامعه یهودی در غزه طی دوران جنگ‌های صلیبی از بین رفت، اما با برگشتن دولت مملوک‌ها به وضعیت عادی خود بازگشت و بازسازی شد. در فوریه ۱۷۹۹، زمانی که نیرو‌های فرانسوی به رهبری ناپلئون وارد این شهر شدند، این شهر دچار طاعون شدیدی شده‌بود که سبب شد تا یهودیان به نواحی دیگر در فلسطین کوچ کنند. تا سال ۱۸۸۶ میلادی، سی خانواده یهودی به غزه برگشته بودند، اما آن‌ها طی جنگ جهانی اول توسط عثمانیان از این ناحیه رانده شدند. پس از پایان جنگ، یهودیان به غزه بازگشتند، اما یک‌بار دیگر پس از کشتار ۱۹۲۹ میلادی مجبور به ترک این منطقه شدند.

یهودیان معروف غزه‌ای شامل نجارای اسرائیلی شاعر مذهبی سده‌های میانه (مدفون در گورستان محلی غزه) و پیامبر (مسیح دروغین) سباتی، ناتان غزه‌ای شده‌اند. آبراهام آزولای یهودی در سال ۱۶۱۹ میلادی در غزه می‌زیست و در آنجا بود که به خاطر اثر کابالاباورانه (تصوف یهودی) خود تحت عنوان «ابتلاء ابراهیم» در خاطره باقی‌ماند.[18]

غزه در کنترل حماس

غزه ناحیه‌ای مسلمان‌نشین در فلسطین است که از سال ۲۰۰۵ میلادی تحت کنترل حماس درآمد. حماس از سال ۲۰۰۷میلادی طرح استقلال غزه از دولت مرکزی فلسطین را مطرح کرد که با واکنش اسرائیل همراه بود. اسرائیل در واکنش به این اقدام،‌ غزه را محاصره و حملات نظامی به غزه را پی‌ریزی کرد.[19]

غزه محل زندگی بزرگان

گفته می‌شود هاشم بن عبدمناف، جد دوم پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله)، در شهر غزه دفن شده‌است. به دلیل این شهر در قدیم «غَزَّة الهاشم» نام داشت.[20] برای هاشم در این شهر، مرقدی نیز گزارش شده که بارها مورد هجوم وهابیت برای تخریب قرار گرفته‌است؛[21] بر این اساس می‌توان گفت که وی در همین شهر زندگی می‌کرد.

هم‌چنین به نقل یاقوت حموی، محمد بن ادریس شافعی، از فقهای چهارگانه اهل‌سنت، در غزه به دنیا آمده‌است.[22]

دین و مذهب اهل غزه

۹۸ درصد جمعیت نواره غزه مسلمان هستند. مسیحیان نیز یک درصد از جمعیت این منطقه را تشکیل داده‌اند. مذهب غالب در این منطقه،‌ مذهب اهل‌سنت است. [23]

برای اختلاف و ایجاد بدبینی برخی شایعه کردند که مردم غزه ناصبی (دشمنان اهل بیت (علیهم السلام)) هستند، اما شواهد و قرائن گواهی می‌دهند که آن‌ها ناصبی نیستند.

آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران می‌گوید: … یک وقت دیدیم که ویروسی دارد تکثیر مثل می‌کند؛ دائم می‌روند پیش بعضی از بزرگان، بعضی از علماء، بعضی از محترمین، که آقا! شما دارید به کی کمک می‌کنید؛ اهل غزه ناصبی‌اند! ناصبی یعنی دشمن اهل‌بیت. یک عده هم باور کردند! دیدیم پیغام و پسغام که آقا، می‌گویند این‌ها ناصبی‌اند. گفتیم پناه بر خدا، لعنت خدا بر شیطان رجیمِ خبیث. در غزه مسجد الامام امیرالمؤمنین علی‌بن‌ابی‌طالب هست، مسجد الامام الحسین هست، چطور اینها ناصبی‌اند؟! بله، سنی‌اند؛ اما ناصبی؟! این‌جور حرف زدند، این‌جور اقدام کردند، اینجور کار کردند. نقطه مقابلش هم هست: یک عده بلند شوند بروند قم، لابلای کتابهای شیعه را نگاه کنند، ببینند کجا اهانت به مقدسات اهل سنت است، از او عکس بگیرند، بیایند تو محافل سنی پخش کنند، ببینید آقا! این کتاب‌های شیعه است. یا یک گوینده‌ نادان، غافل یا مغرضی روی منبر نسبت به مقدسات اهل سنت حرف مهمل و بدی بزند؛ این را نوار کنند، سی دی کنند، بروند اینجا آنجا پخش کنند، بگویند ببینید آقا! این شیعه است. این را به او بدبین کنند، او را به این بدبین کنند. این معنایش چیست؟ «و تذهب ریحکم»[24] یعنی چه؟ یعنی همین دیگر. وقتی اختلاف پیدا شد، وقتی تفرقه پیدا شد، وقتی نسبت به هم سوءظن وجود داشت، وقتی یکدیگر را خائن دانستیم، طبیعی است که با هم همکاری نخواهیم کرد. همکاری هم اگر بکنیم، با هم صمیمی نخواهیم بود. این همان چیزی است که آن دشمن دنبال اوست. هم عالم شیعه، هم عالم سنی، باید این را بفهمند؛ این را درک کنند. بدیهی است دو تا مذهب در برخی از اصول، در برخی از فروع با هم اختلاف دارند؛ البته در بسیاری هم با هم اتحاد دارند. اما اختلاف به معنای دشمنی نیست».[25]

روز غزه

در مجلس شورای اسلامی ایران روز ۲۹ دی ماه به عنوان روز غزه نماد مقاومت فلسطین تصویب شد.

قانون اعلام روز ۲۹ دی ماه به عنوان روز غزه نماد مقاومت فلسطین:

ماده۱ـ روز ۲۹ دی ماه ۱۳۸۷ هجری شمسی برابر با ۱۸ ژانویه ۲۰۰۹ میلادی (۲۱ محرم ۱۴۳۰ هجری  قمری) به عنوان غزه نماد مقاومت فلسطین اعلام و همه ساله در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران ثبت می‌شود.

ماده۲ـ وزارت امورخارجه موظف است در این رابطه، طرح لازم را تدوین نموده و به سازمان کنفرانس اسلامی ارائه و با تلاش سیاسی و رایزنی‌های لازم برای تصویب آن همت بگمارد.

ماده۳ـ مجلس شورای اسلامی با ارتباط فعال با مجالس کشورهای اسلامی، طرح مذکور را به اتحادیه مجالس کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی ارائه و برای تصویب آن تلاش نماید.

قانون فوق مشتمل بر سه ماده در جلسه علنی روز سه شنبه مورخ بیست و ششم آبان  ماه یکهزار و سیصد و هشتاد و هشت مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ ۴/۹/۱۳۸۸ به تأیید شورای نگهبان رسید.

رئیس مجلس شورای اسلامی ـ علی لاریجانی [26]

کتاب‌نامه مدخل نوار غزه

1. قرآن.
2. انصاف نیوز.
3. بی‌بی‌سی فارسی.
4. حموی، یاقوت بن عبدالله؛ معجم البلدان؛ بی‌نا، بی‌جا، ۱۹۹۵م.
5. دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای.
6. سند، محمد؛ عمارة قبور النبی و أهل بیته «ص» مشعر إلهی؛ بی‌نا، بی‌جا، ۱۴۳۱ق.
7. علی جواد؛ المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام؛ بی‌نا، بی‌جا، ۱۴۲۲ق.
8. مجموعة من العلماء والباحثین؛ الموسوعة العربیة المیسرة؛ بی‌نا، بی‌جا، ۲۰۰۹م.
9. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
10. موسوی، سید صمد؛ «جنایت غزه، عوامل و ریشه‌ها»؛ بی‌نا، بی‌جا، ۱۳۸۷ش.
11. ویکی پدیا.
12. ویکی تابناک.
13. ویکی شیعه.
14. یورو نیوز.

کلید واژه: تاریخچه غزه، جغرافیای نوار غزه، جمعیت نوار غزه، شهرهای نوار غزه

 

[1]. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج ۴، ص ۲۰۲؛ ویکی شیعه.

[2]. ویکی تابناک.

[3]. علی جواد، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج ۲، ص ۲۷۵.

[4]. همان، ج ۴، ص ۳۰۵.

[5]. مجموعة من العلماء والباحثین، الموسوعة العربیة المیسرة، ج ۱، ص ۲۳۳۰.

[6]. موسوی، محمد صمد، «جنایت غزه، عوامل و ریشه‌ها»، ص۸۶؛ یورو نیوز.

[7]. الموسوعة العربیة المیسرة، ج ۱، ص ۲۳۳۰.

[8]. «جنایت غزه، عوامل و ریشه‌ها»، ص ۸۶.

[9]. ر ک: یورو نیوز

[10]. بی‌بی‌سی فارسی.

[11]. ر ک: یورو نیوز

[12]. ویکی پدیا.

[13]. مساحت منطقه نوار غزه بیش از ۳۶۰ کیلومتر مربع است، موسوی، سید محمد صمد، «جنایت غزه، عوامل و ریشه‌ها»، ۱۳۸۷ش، ص۸۶، ویکی شیعه.

[14]. انصاف نیوز.

[15]. همان.

[16]. «جنایت غزه، عوامل و ریشه‌ها»، ص ۸۶.

[17]. ویکی تابناک.

[18]. ویکی تابناک.

[19]. ویکی شیعه.

[20]. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج ۴، ص ۲۰۲.

[21]. سند، محمد، عمارة قبور النبی و أهل بیته «ص» مشعر إلهی، ج ۱، ص ۱۹۴.

[22]. معجم البلدان، ج ۴، ص ۲۰۲.

[23]. انصاف نیوز؛ ویکی شیعه.

[24]. وَأَطيعُوا اللَّهَ وَرَسولَهُ وَلا تَنازَعوا فَتَفشَلوا وَتَذهَبَ ريحُكُم ۖ وَاصبِروا ۚ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصّابِرينَ، ترجمه: و (فرمان) خدا و پیامبرش را اطاعت نمایید! و نزاع (و کشمکش) نکنید، تا سست نشوید، و قدرت (و شوکت) شما از میان نرود! و صبر و استقامت کنید که خداوند با استقامت کنندگان است!، الأنفال، 46.

[25]. بیانات در دیدار روحانیون و طلاب تشیع و تسنن کردستان‌ 23/02/1388، دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای.

[26]. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.