مفهوم شناسی غلو

معنای لغوی

غلو در لغت به معنای زیادت و بلند شدن است. در مثل گفته می شود آب دهان دانه گیاه را بلند و بزرگ کرد؛ یعنی بیشتر از اندازه اش گردانید.[1] در لسان العرب غلو چنین معنا شده است: غلو تجاوز کردن از حد و اندازه، و یا خارج شدن از حد اعتدال است.[2] و گفته شده غلو بلند شدن و تجاوز از حد و اندازه در هر چیز را گویند.[3]

ابن اثیر اصل و ریشۀ کلمۀ غلو را به معنای ارتفاع و بلندی می داند و نیز تجاوز از حد و اندازه در هر چیز را غلو می نامد.[4] به عبارت دیگر، واژه غلوّ در مقابل تقصیر است، و در لغت به معناى تجاوز از حدّ و افراط در شىء است؛ یعنى فرد یا چیزى بیش از آنچه در او است، توصیف شود.^[5] و یا در ستایش زیبایى هاى ظاهرى و معنوى فردى، بیش از حدّ سخن گفته شود.

معنای اصطلاحی

غلو در اصطلاح شرع به معنای افراط در دین است و آن تجاوز از حد وحی به سوی هوا و هوس و سلیقه های مختلف است؛ مانند این كه پیامبران و امامان را خدا بدانند؛ مثل نصاری كه به پیامران و بزرگان خود مقام الوهیت قایل شدند.

مصداق بارز غلو در دین اسلام كه اگر بدون قرینه به كار برود بر آن صدق می شود، غلو كسانی است كه به الوهیت ائمه (ع) به ویژه امام علی (ع) اعتقاد دارند.

ولی متأسفانه گاهی دشمنان شیعه عقاید حقه تشیع را نادیده گرفته و شیعه را به عنوان غالی معرفی می كنند؛ مثلا: زبیدى در تاج العروس مى نویسد: «امامیه فرقه اى از غالیان شیعه است».^[6]

و دكتر كامل مصطفى مى نویسد: «غالیان از شیعه عقاید اصلى تشیع، از قبیل: بداء، رجعت، عصمت و علم لدنّى را تأسیس نمودند كه بعدها به عنوان مبادى رسمى براى تشیع شناخته شد …».^[7]

در حالی که اگر در معنای صحیح این عقاید كه شیعه به آن معتقد است، با انصاف نگاه كنند و عقاید شیعیان را با نظر خودشان تفسیر نكنند غلوی در بین نیست.