مفهوم اصطلاحی سنت در علوم مختلف

اصطلاح سنت، در علوم مختلف، معانی و مصادیق متفاوتی خواهد داشت، که در اینجا به سنت در بعضی از علوم اشاره می شود:

1. علم حدیث

سنت در علم حدیث به دو شکل سنت کلامی (حدیث یا گفتار) و سنت عملی (کردار)[1] معصوم (علیه السّلام) و به عنوان یکی از منابع استنباط حکم شرعی[2] است.

2. علم فقه

سنت در علم فقه به معنای استحباب به کار می رود یعنی الزام و طلب غیر اکید مولا.[3]

3. علم اصول فقه

در علم اصول فقه، سنت به معنای قول، فعل و تقریر معصوم (علیه السلام) است، اگرچه اکثریت اهل تسنن تنها سنت پیامبر (صل الله علیه و آله وسلم) را حجت می دانند، و به نظر برخی از آنها سنت صحابه نیز حجت است.[4]

4. علم کلام

سنت یعنی مشروع بودن؛ سابقه داشتن مشروعیت یک چیز در دین و به عنوان حکمی از احکام الهی در آیات و روایات مطرح است و در مقابل بدعت قرار دارد؛ بدعت یعنی سابقه نداشتن مشروعیت یک چیز در دین و به عنوان یک حکم از احکام دینی حجیت ندارد.[5]

5. علم فلسفه

سنت از نگاه فلسفه، قانون منظمی است که در جهان حاکمیت دارد و به قانون اسباب و مسببات معروف است.

«آنچه در اصطلاح فلسفه به نام (نظام جهان) و (قانون اسباب) خوانده مى‏شود در زبان دين (سنّت الهى) ناميده مى‏شود.[6] قرآن كريم در چند جا گفته است كه: «هرگز در سنّت خدا تغييرى نخواهى يافت».[7]

[1]. مطهری، مرتضی، مجموعه ‏آثار استاد شهيد مطهرى، ج‏1، ص 135.

[2]. قرآن، سنت (احادیث معصوم علیه السلام)، عقل و اجماع.

[3]. زهیر المالکی، محمد ابو النور، اصول الفقه، ج1 ، ص 50؛ بنقل از سایت پژوهشکده باقر العلوم http://www.pajoohe.com/

[4]. حكيم، محمد تقی، الاصول العامة للفقه المقارن، ص 135.

[5]. جناتی، محمد ابراهیم، منابع اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامى، ج۱، ص 74.

[6]. مطهری، مرتضی، مجموعه ‏آثار استاد شهيد مطهرى، ج‏1، ص 135.

[7].«فَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَبْديلاً وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَحْويلاً»، فاطر، 43.