معنای همزمانی خروج یمانی و خراسانی با سفیانی

معنای همزمانی خروج سفیانی، یمانی و خراسانی چیست؟ آیا در یک روز، اعلام خروج خواهند کرد و یا این مطلب کنایه از پیوستگی بین این سه خروج دارد و لو این‌که بین آنها، فاصله‌ای اندک باشد؟ دراین‌باره، دو دیدگاه و احتمال، وجود دارد:

1. اینکه، قیام یمانی، خراسانی و سفیانی در یک سال و یک ماه و یک روز، کنایه از شدت پیوستگی این دو رخداد حق و باطل است و این امر منافاتی باوجود فاصله اندک میان آن دو ندارد. قرینه‌ای که نکته فوق را تأیید می‌کند، جمله‌ای است که در ذیل حدیث امام باقر (علیه‌السلام)، آمده است. آن حضرت پس از بیان این‌که قیام یمانی و سفیانی و خراسانی در یک سال و یک ماه و یک روز است، می فرماید: «… با نظام و ترتیبی هم‌چون نظام یک رشته که به بند کشیده شده و هر یک از پی دیگر».[1]

تصریح به این مطلب که این حوادث چون رشته‌ای منظم، پی‌درپی رخ خواهند داد، نشان از آن دارد که میان این سه حادثه، فاصله‌ای وجود دارد.

2. اما برخی از محققان، معنای خروج را خیلی وسیع‌تر و گسترده‌تر معنا کرده و چنین می‌گویند: «ابتدا باید از معنای خروج سفیانی آگاه شویم تا بعد بدانیم همزمانی خروج یمانی و خراسانی چیست؟ زیرا خروج سفیانی چند مرحله دارد:

مرحله اول: روز خروج سفیانی از وادی یابس در سوریه در ماه رجب.

مرحله دوم: روز خروج سفیانی برای تسلط بر مناطق پنحگانه شام.

مرحله سوم: روز خروج سفیانی برای تسلط و جنگ در منطقه قرقیسیا.

مرحله چهارم: روز خروج سفیانی برای حمله به عراق.

مرحله پنجم: روز خروج سفیانی برای حمله به بغداد و کوفه.

مرحله ششم: روز خروج سفیانی برای حمله به مدینه و مکه.

همه اینها، بر مراحل خروج سفیانی صدق می‌کند.

با این توصیف، کدام‌یک از مراحل خروج سفیانی، با خروج یمانی و خراسانی، همزمان است؟ به‌عبارت دیگر، کدام‌یک از این خروج‌ها، با خروج یمانی و خراسانی، همزمان خواهد شد؟

به نظر می‌رسد، با توجه به سایر روایات پیرامون مهدویت، منظور از همزمانی خروج یمانی و خراسانی با خروج سفیانی، همان مرحله چهارم؛ یعنی هنگام حمله به عراق و مرحله پنجم؛ یعنی هنگام حمله به کوفه، نجف و مراکز مقدسه شیعه و …، از مراحل خروج سفیانی، منظور باشد. با توجه به شرایط اقلیمی و امنیتی کشور عراق و ایران، و طبق روایات دیگر، که در آنها به شیعیان توصیه‌شده در جنگ قرقیسیا، حضور پیدا نکنند، بنابراین تا این مرحله (چهارم)، تکلیف و بسیج عمومی، متوجه شیعه و سپاهیان یمانی و خراسانی، نیست و وظیفه شرعی، تنها هنگام حمله لشکر سفیانی به عراق و حمله به بغداد، کوفه و نجف، متوجه شیعه می‌شود. در هنگام خروج سفیانی از وادی یابس به علت دوری از مناطق شیعی، خطری متوجه شیعه نیست؛ زیرا ابتدا سفیانی، به‌عنوان بزرگ‌ترین دشمن امام عصر، با ابقع و اصهب، درگیر جنگ می‌شود و در مرحله دوم خروج، بر کل منطقه سوریه، مسلط می‌شود و تنها مناطق شرقی سوریه که  تحت سیطره ترک‌ها است، باقی می‌ماند. سفیانی در مرحله سوم خروج، در جنگ قرقیسیا با ترک‌ها و بنی قیس و بقیه‌ای که در اطراف هستند درگیر جنگ‌شده و علی‌رغم تلفات فراوان، پیروز می‌شود. سفیانی بعد از معرکه قرقیسیا، هدفی جز حمله به عراق و کشتن شیعیان ندارد. از این زمان به بعد، عراق، ایران و مراکز مقدسه شیعه و شیعیان، در معرض خطر قرار می‌گیرند. بعد از ورود سفیانی به عراق و رسیدن به بغداد، یمانی و خراسانی، با وی درگیر جنگ شده و اولین شکست را بر او تحمیل خواهند کرد. بنابراین معنای همزمانی خروج، به آغاز خروج سفیانی به سمت عراق، بعد از جنگ قرقیسیا، اطلاق شده و بین خروج سفیانی از وادی یابس در اولین خروج تا خروج یمانی و خراسانی برای جنگ با سفیانی در عراق، حدود هفت یا هشت ماه، فاصله است. طبق این دیدگاه، ابتدا سفیانی، از منطقه شام خروج می‌کند و بر سوریه مسلط شده و بعد، در هنگام حمله سفیانی به عراق، یمانی و خراسانی، نیز خروج خواهند کرد. براین اساس، دیدگاه دوم؛ (احتمال دوم)، با توجه به تعبیر «فرسی رهان»؛  (دو اسب مسابقه) برای یمانی و سفیانی، نیز تقویت می‌شود.

اما برخی از محققان، این احتمال را قبول نداشته و در پاسخ می‌گویند: روایت خروج همزمان یمانی و سفیانی، مطلق است و مقید به خروج از مکانی خاصی، نشده است.[2]

[1] . نعمانی، ابو عبدالله محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص 256.

[2] . ر ک: گروه آیین و اندیشه فرهنگ نیوز- مصطفی امیری.